بررسي تخصيص آب سد زاينده رود تحت تاثير تغييرات اقليمي با نگرش به بهينه سازي منابع و مصارف آب

چكيده فارسي :

4 چكيده تأثير همزمان تغييرات اقليمي با رشد و توسعه فزاينده جهان باعث ايجاد مشكالت عمده در زمينه منابع آب قابل دسترس خواهد شد تحت چنين شرايطي مدلسازيهاي مرتبط با تخصيص منابع آب بايد بر اساس پيشبينيهاي صحيح در آينده انجام پذيرند تا تمامي عوامل مؤثر بر منابع و مصارف آب از جمله تغيير اقليم در نظر گرفته شوند اين مطالعه به منظور بررسي اثرات تغيير اقليم بر منابع و مصارف آب در پاييندست سد زايندهرود به عنوان يكي از مناطق درگير با مشكالت منابع آب در ايران انجام گرفته است 24 مدل GCM جهت بررسي تغييرات اقليم در دوره 19 ساله 2415 تا 1115 تحت سناريوهاي انتشار 2 A و 1 B انتخاب گرديدند بر اساس دقت مدلهاي GCM در پيشبيني پارامترهاي دما و بارندگي اين مدلها وزندهي شده و تركيبي از الگوهاي تغيير اقليم شامل ايدهآل متوسط و بحراني تعريف گرديدند دادههاي روزانه دما و بارندگي با استفاده از مدل LARS WG توليد شده و با استفاده از روش جديد وزندهي اصالح شده بر اساس مقادير واقعي MWM AV به صورت منطقهاي تبديل شدند سپس اثرات تغيير اقليم بر مصارف كشاورزي رواناب ورودي به سد و حد مجاز برداشت از آب زيرزميني بررسي شدند در نهايت مقادير آب در آينده با استفاده از نرمافزار GAMS بين مصارف مختلف تخصيص داده شد تخصيص آب بر اساس 6 سناريوي مديريتي مختلف انجام گرفت كه شامل حاالت مختلفي از قبيل افزايش راندمان آب در بخش كشاورزي حذف گياهان پرمصرف كاهش در نرخ مصرف آب شرب و صنعت و سناريوهاي تركيبي بود نتايج نشان داد كه دماي منطقه در تمام الگوهاي تغيير اقليم افزايش و بارندگي منطقه در اكثر مواقع كاهش مييابد مقدار تغييرات دما بين بين 22 1 تا 19 4 درجه سانتيگراد و تغييرات بارندگي بين 8 4 درصد تا 7 15 درصد تخمين زده شد بيشترين مقدار كاهش بارندگي در غرب و بيشترين مقدار افزايش دما در شرق حوضه رخ خواهد داد مقدار كاهش رواناب ورودي به سد در خوشبينانه ترين حالت 18 ميليون متر مكعب و در بحرانيترين حالت 175 ميليون متر مكعب خواهد بود مقدار تبخير و تعرق پتانسيل در منطقه مورد مطالعه بين 4 9 تا 8 1 درصد رشد خواهد داشت كه باعث افزايش نياز آبي بخش كشاورزي ميگردد گياهان برنج و ذرت بيش از ساير گياهان در الگوي كشت منطقه داراي افزايش نياز آبي خواهند شد تغيير اقليم همچنين موجب تغيير در پارامترهاي تغذيهكننده آبخوانهاخواهد شد و حداكثر برداشت آب زيرزميني را به 3534 ميليون متر مكعب در آغاز دوره تخصيص آب كاهش خواهد داد نتايج مربوط به سناريوهاي مديريتي تخصيص آب نشان داد كه بدون اعمال يك مديريت خاص بر مصارف آب كمبود آبي ساالنه بين 146 تا 4914 ميليون متر مكعب در در انتظار منطقه خواهد بود كمترين كمبود آب در حالتي رخ ميدهد كه افزايش راندمان آبياري حذف گياهان پرمصرف كاهش نرخ رشد نياز آب شرب و صنعت به صورت همزمان و در همان ابتداي دوره مدلسازي انجام پذيرد تحت چنين شرايطي كمبود آب به حداقل خواهد رسيد ولي باز هم كمبود آب وجود خواهد داشت از طرف ديگر به دليل امكانپذير نبودن اجراي آني تغييرات ذكر شده سناريوي بهينه بر اساس اعمال تغييرات در يك دوره 19ساله تشخيص داده شد نتايج نشان داد كه تحت اين سناريوي مديريتي مقدار كسري آب را ميتوان بين 642 تا 648 ميليون متر مكعب كنترل نمود در حالت كلي نبايد انتظار داشت كه كمبود منابع آب در حوضه زايندهرود تنها بر اساس مديريت مصرف آب در اين منطقه كاهش پيدا كند بارگزاريهاي بيش از حد بر منابع آب موجود و انتقال آب به مناطق بيرون از حوضه زايندهرود باعث افزايش فزاينده نياز آبي خواهد شد بنابراين با وجود كاهش سطح زير كشت و كنترل برداشت آب زيرزميني باز هم مقدار كمبود آب در اين ناحيه شدت خواهد داشت بخشي از كمبود آب در آينده به خاطر كم شدن جريانات ورودي به سد ميباشد كه كاهش بارندگي دليل اصلي اين موضوع ميباشد بنابراين براي جبران كسري آب در حوضه بايد طرحهاي ديگر تأمين آب نظير انتقال آب بين حوضهاي در نظر گرفته شوند حجم آب مورد نياز براي انتقال آب بينحوضهاي بر اساس حداكثر كمبودهاي رخ داده در طول 19 سال آينده بايد بين 112 تا 118 ميليون متر مكعب در شرايط مديريت بهينه منابع آب در نظر گرفته شود كلمات كليدي حوضهزايندهرود تغيير اقليم درجه حرارت بارندگي مديريت منابع آب كمبود آب تخصيص بهينه منابع آب

زارعيان، محمدجواد

بررسي تخصيص آب سد زاينده رود تحت تاثير تغييرات اقليمي با نگرش به بهينه سازي منابع و مصارف آب

درجه حرارت , بارندگي , مديريت منابع آب , كمبود آب