بررسي تحمل به خشكي در برخي از ارقام گندم نان، تريتيكاله و تريتي‌پايروم

چكيده فارسي :

1 چكيده امروزه از اهداف مهم اصالح نباتات توليد ارقام متحمل به تنش خشكي مي باشد اين مطالعه به منظور بررسي ميزان تحمل به تنش خشكي در 72 ژنوتيپ شامل31 الين تريتيپاپروم 1 رقم گندم نان و 5 الين اميدبخش تريتيكاله به صورت طرح بلوكهاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 41 3131 تحت دو محيط تنش رطوبتي و عدم تنش نرمال صورت گرفت در اين مطالعه صفات مختلف مورفولوژيكي فيزيولوژيكي و فنولوژيكي اندازهگيري شد مطابق با نتايج آمار توصيفي براي صفات فنولوژيك و فيزيولوژيك نشان داد ميانگين تمام صفات به غير از صفات روز تا 111 درصد سبز شدن كلروفيل a كلروفيل b وكاروتنوئيد در شرايط بدون تنش رطوبتي نسبت به محيط تنش بيشتر بود همچنين ميانگين تمام صفات مورفولوژيك به همراه عملكرد دانه و اجزا عملكرد در شرايط بدون تنش رطوبتي نسبت به محيط تنش بيشتر بود در همه صفات مورد بررسي بهجز روز تا 111 درصد سبز شدن ضرايب تنوع فنوتيپي بيشتر از ضرايب تنوع ژنتيكي بود كه نشان دهنده دخالت اثر محيط در اين صفات ميباشد نتايج تجزيه واريانس براي صفات مختلف در هردو شرايط محيطي تنوع بااليي بين ژنوتيپهاي مورد بررسي نشان داد همچنين نتايج تجزيه مركب نشان داد كه اثرات متقابل محيط در ژنوتيپ براي صفات روز تا 15 درصد گردهافشاني كلروفيل a كلروفيل b وكاروتنوئيد تعداد پنجه بارور طول سنبله وزن دانه در هر سنبله تعداد سنبله در واحد سطح تعداد دانه در سنبله وزن هزار دانه و عملكرد دانه معنيدار بود كه نشان دهنده واكنش متفاوت ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در شرايط تنش آبي و بدون تنش براي اين صفات ميباشد در بين اجزا عملكرد وزن دانه در هر سنبله و تعداد دانه در سنبله بيشترين همبستگي مثبت و معنيدار را در هر دو شرايط عدم تنش و تنش رطوبتي با عملكرد دانه داشتند نتايج حاصل از رگرسيون مرحلهاي در شرايط عدم تنش رطوبتي نشان داد كه صفات عملكرد بيولوژيك تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه در مجموع 28 درصد از تغييرات عملكرد دانه راتوجيه كردند همچنين رگرسيون مرحلهاي در شرايط تنش رطوبتي نشان داد كه چهار متغير عملكرد بيولوژيك وزن دانه در سنبله تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بيشترين ميزان از تغييرات عملكرد دانه را توجيه نمودند نتايج تجزيه به مؤلفههاي اصلي نشان داد در محيط عدم تنش 3 مولفه و در محيط تنش رطوبتي4 مولفه بيش از 17 درصد از تنوع موجود را توجيه كردند كه صفات فنولوژيك در محيط بدون تنش و صفات مربوط به عملكرد و اجزا عملكرد در محيط تنش رطوبتي همبستگي بااليي با مولفهها از خود نشان دادند نتايج تجزيه خوشهاي نشان داد كه در شرايط بدون تنش ژنوتيپها در چهار گروه و در شرايط تنش رطوبتي ژنوتيپها در سه گروه قرار گرفتند مطابق با نتايج شاخصهاي MP HM GMP و STI همبستگي مثبت و بااليي با عملكرد دانه در دو محيط رطوبتي تنش و عدم تنش داشتند بهطوركلي الينهاي تريتيكاله 8114 و 6114 در هردو محيط بدون تنش و داراي تنش رطوبتي بيشترين عملكرد دانه و الين تريتيپايروم St b در هردو محيط كمترين مقدار عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند در بين الينهاي تريتيپايروم مورد بررسي در اين مطالعه الينهاي4 Ka b Cr b F و La 4B 4D b با توليد نسبتا مناسب و ثبات عملكرد در هردو شرايط محيطي به عنوان ژنوتيپهاي برتر تريتيپايروم با هدف تالقي دادن آنها با ارقام اصالح شده بومي و يافتن نتايج با عملكرد بهتر و كيفيت باالتر انتخاب شدند كلمات كليدي تنش خشكي شاخصهاي تحمل به خشكي غالت عملكرد دانه

شانظري گرگابي، مهدي

بررسي تحمل به خشكي در برخي از ارقام گندم نان، تريتيكاله و تريتي‌پايروم

تنش خشكي , غلات , عملكرد دانه