اثر ژنوتيپ هاي اهلي و وحشي جو بر شاخص هاي پايداري ساختمان و كيفيت فيزيكي خاك ريزوسفر

چكيده فارسي :

61 چكيده محدوديتهاي خاك و بحران كمبود آب بهشدت كشاورزي را تهديد كرده و موجب كاهش عملكرد گياهان و توليد مواد غذايي ميشود بنابراين شناسايي محصوالت زراعي كه با نهادههاي كم عملكرد قابل قبولي داشته مقاوم به كمبود آب بوده و در عين حال حافظ كيفيت خاك باشند مهم است اخيرا بيشترين تالش به مديريت ريزوسفر به منظور بيشينهكردن عملكرد گياهان در چهارچوب سيستم هاي كشت فشرده اختصاص يافته است از اين رو اين پژوهش در دو بخش شرايط تنش خشكي و بدون آن به منظور بررسي تأثير گونههاي زراعي و وحشي جو بر شاخصهاي پايداري ساختمان و كيفيت خاك ريزوسفر انجام شد در مطالعه اول بدون تنش خشكي خاك ريزوسفري 14 ژنوتيپ جو از سه گروه جو زراعي اسپانتانئوم و وحشي و در مطالعه دوم تنش خشكي خاك ريزوسفري 01 ژنوتيپ جو از دو گروه جو زراعي و اسپانتانئوم بررسي شد در مطالعه اول آبگريزي و كربن آلي تنوع گستردهاي را در خاك ريزوسفري ژنوتيپهاي مختلف جو نشان داد و در مورد همه ژنوتيپها به دليل ترشحات ريشهاي مقادير اين شاخصها در خاك ريزوسفر بيشتر از توده خاك بود ميزان كربن آلي به ترتيب در ريزوسفر جو زراعي اسپانتانئوم وحشي ديده شد از اين رو در خاك تحت كشت اين سه گونه جو رس قابل پراكنش ريزوسفر كمتر از توده خاك بود و اين شاخص ناپايداري ساختمان خاك به ترتيب جو زراعي اسپانتانئوم وحشي بود نتايج منحني مشخصه رطوبتي پرانرژي HEMC نشان داد كه حدود 43 درصد از ژنوتيپهاي جو موجب بهبود معنيدار ساختمان خاك ريزوسفر نسبت به توده خاك شدند نتايج گروهبندي ژنوتيپها به روش تجزيه به مولفههاي اصلي PCA نشان داد كه پنج ژنوتيپ كه عمدتا از گروه جو وحشي هستند موجب افزايش آبگريزي و پايداري ساختمان خاك شامل نسبت پايداري و نسبت حجم منافذ قابل زهكشي SR و VDPR شدند همچنين هشت ژنوتيپ كه اكثرا مربوط به گروههاي جو زراعي و اسپانتانئوم هستند با تأثيرگذاري بيشتر بر ميزان كربن آلي خاك آب گريزي و شاخص پايداري خاك را افزايش دادند نتايج خوشهبندي نشان داد كه ژنوتيپهاي مورد بررسي از نظر تأثيرگذاري بر ساختمان خاك در سه خوشه قرار گرفتند خوشه اول شامل 91 ژنوتيپ و همچنين خاك شاهد توده خاك با كمترين ميزان SR و VDPR به عنوان ضعيفترين خوشه و خوشه دوم شامل 11 ژنوتيپ با بيشترين ميزان VDPR SR شاخص آب گريزي و كربن آلي به عنوان بهترين خوشه از نظر پايداري ساختمان و كيفيت خاك در نظر گرفته شدند خوشه سوم شامل 11 ژنوتيپ از نظر پايداري ساختمان و كيفيت خاك بين دو خوشه اول و دوم قرار گرفت ولي به خوشه دوم نزديكتر بود نتايج مطالعه دوم نشان داد كه تنش خشكي آثار متفاوتي بر ترشحات ريشهاي ژنوتيپهاي جو و در نتيجه شرايط فيزيكي خاك ريزوسفري دارد بهگونه اي كه در شرايط تنش خشكي كربن آلي ريزوسفر در سه ژنوتيپ اسپانتانئوم و دو ژنوتيپ زراعي آبگريزي ريزوسفر دو ژنوتيپ اسپانتانئوم و يك ژنوتيپ زراعي و پايداري ساختمان ريزوسفر چهار ژنوتيپ زراعي و سه ژنوتيپ اسپانتانئوم نسبت به شرايط بدون تنش افزايش يافت با اعمال تنش خشكي ميزان رس قابل پراكنش در ريزوسفر اكثر ژنوتيپهاي جو كاهش يافت به طور كلي ژنوتيپهايي كه در شرايط بدون تنش از نظر كيفيت خاك ريزوسفر توانمند نبودند در شرايط تنش خشكي موجب بهبود كيفيت خاك ريزوسفر شدند همچنين افزايش نسبي پايداري ساختمان خاك ريزوسفر ژنوتيپهاي جو اسپانتانئوم در شرايط تنش خشكي نسبت به شرايط بدون تنش بيشتر از جو زراعي بود با توجه به محدوديتهاي خاكهاي مناطق خشك و نيمهخشك ايران براي كشت بخشي از پژوهشها بايستي معطوف به پيداكردن ارقامي از جوكه عالوه بر عملكرد دانه مطلوب شرايط بهينه براي كيفيت خاك نيز ايجاد ميكنند باشد واژههاي كليدي پايداري ساختمان خاك ترشحات ريشهاي تنش خشكي جو زراعي و اسپانتانئوم رس قابل پراكنش ريزوسفر منحني مشخصه رطوبتي پرانرژي

حسيني رامشه، بهاره السادات

اثر ژنوتيپ هاي اهلي و وحشي جو بر شاخص هاي پايداري ساختمان و كيفيت فيزيكي خاك ريزوسفر

پايداري ساختمان خاك , ترشحات ريشه اي , تنش خشكي , جو زراعي و اسپانتانئوم , رس قابل پراكنش , ريزوسفر , منحني مشخصه رطوبتي پرانرژي