ارزيابي تاب آوري مناطق شهري مشهد در برابر آلودگي هوا

چكيده فارسي :

1 چكيده ظهور معضالت و مشكالتي هم چون مشكالت ترافيكي شلوغي آلودگي هوا حاشيهنشيني و فقر شهري ناپايداري شهري را به دنبال داشته و بيش از هر زماني توجه و رسيدگي به محيطهاي شهري را ميطلبد شهر مشهد به عنوان يكي از كالنشهرهاي كشور در چند دههي اخير شاهد رشد فزايندهاي در اطراف خود بوده كه اين نوع رشد و توسعه متناسب با سنجههاي پايداري شهري نبودهاست و درحال حاضر با مشكالت و ناپايداريهايي مواجه است كه از جمله آنها ميتوان به آلودگي هوا صدا دسترسي نامناسب به امكانات و خدمات شهري و توزيع نامتعادل كاربريها در سطح مناطق مختلف شهر اشاره نمود در اين بين آلودگي هوا به دليل تاثيرات مخربي كه بر سالمتي انسان دارد بيش از هر موضوع ديگري داراي اهميت است در اين پژوهش تابآوري مناطق 13گانهي مشهد در برابر آلودگي هوا بررسي شدهاست براي اين منظور ابتدا عوامل اثرگذار بر تابآوري محيط زيست شهري در مقابل آلودگي هوا از طريق مطالعه و مرور منابع و نتايج تحقيقات كارشناسان و متخصصين شناسايي و جمعآوري و با استفاده از تكنيك دلفي انتخاب شدند اين عوامل شاخصهاي اكولوژيكي كالبدي اجتماعي و اقتصادي را شامل ميشوند سپس معيارهاي مربوط به هريك از شاخصها كه بر آلودگي هواي شهر مشهد موثر ميباشند شامل ارتفاع ساختمانها تراكم فضاي سبز شهري توپوگرافي شبكهي حمل و نقل شهري تراكم ساختماني كاربري اراضي تراكم جمعيتي و اشتغال با استفاده از روش تحليل سلسلهمراتبي AHP وزندهي و وزن هرمعيار در محيط سيستم اطالعات جغرافيايي GIS به هريك از معيارهاي نقشهسازيشده اعمال گرديد سپس اليهي وكتوري توليد شده به فرمت رستري تبديل و بر اساس روش AHP امتيازدهي از 3 تا 6 بر روي نقشهي رستري هر معيار بر اساس امتياز كسبشده مقياس و پهنهبندي گرديد در اين مرحله نيز از نظرات خبرگان جهت تعيين ارتباط هر معيار با ميزان تابآوري مناطق مشهد با آلودگي هوا استفاده شد با توجه به موضوع پژوهش نقشهي پهنهبندي آلودگي هواي شهر مشهد نيز به عنوان يكي از اليهها مورد استفاده قرار گرفت براي توليد اين نقشه دادههاي مربوط به آمار ماهيانهي غلضت 5 آاليندهي اصلي شامل مونواكسيد كربن CO ازن 3 O دي اكسيد گوگرد 2 SO دي اكسيد نيتروژن 2 NO و ذرات معلق 5 2 PM از مركز پايش آاليندههاي زيستمحيطي مشهد مقدس دريافت و پس از ارزيابي و كميسازي دادهها و طبقهبندي در محيط Excel پهنهبندي كيفيت هوا در سطح مناطق 13گانهي شهر مشهد با استفاده از روش درونيابي kriging انجام شد در نهايت نقشهي نهايي تابآوري شهر مشهد در برابر آلودگي هوا با رويهماندازي اليههاي اطالعاتي توليد گرديد و با مقايسهي نتايج رتبهبندي تابآوري مناطق 13 گانهي شهر مشهد در برابر آلودگي هوا انجام شد در پايان جهت بررسي ارتباط و پراكنش هر معيار با توان تابآوري در برابر آلودگي هوا تحليل رگرسيوني و خودهمبستگي فضايي دادهها با استفاده از آمارهي موران انجام شد نتايج تحليل آماري نشان داد كه منطقهي هفت تابآورترين منطقه و منطقهي سيزده داراي كمترين ميزان تابآوري ميباشند همچنين ارتباط هريك از معيارهاي مورد بررسي با تابآوري شهر مشهد در برابر آلودگي هوا تعيين و فرضيات اوليهي پژوهش مورد آزمون قرار گرفت كلمات كليدي آلودگي هوا تابآوري شهري تحليل رگرسيوني خودهمبستگي مكاني روش تحليل سلسله مراتبي

حيدري، آذر

ارزيابي تاب آوري مناطق شهري مشهد در برابر آلودگي هوا

آلودگي هوا , تاب آوري شهري , تحليل رگرسيوني , خودهمبستگي مكاني , روش تحليل سلسله مراتبي