16429

1721 دكتري

دكتري

اصلاح ونباتات

اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان

1399

چهارده، [138]ص .: مصور، جدول، نمودار

محمدرضا سبزعليان، مهدي رحيم ملك

كريم سرخه

قدرت اله سعيدي، مجيد عزيزي، مريم حقيقي

1400/02/18

كتابنامه

كشاورزي

مهندسي كشاورزي

1400/02/19

2689357

چكيده گياهان دارويي گياهاني هستند كه يك يا برخي از اندامهاي آنها حاوي ماده مؤثره است از جمله اين گياهان نعنا با نام علمي Mentha از خانواده نعناييان Lamiaceae است كه در سراسر جهان بخصوص نواحي مديترانهاي توزيع گسترده اي دارد جنس نعنا به دليل سطوح پلوئيدي مختلف و هيبريداسيون مكرر بين گونهاي تقسيم بندي تاكسونوميكي پيچيده اي دارد اصالح نعنا از طريق هيبريداسيون كنترل شده در مزرعه به منظور رسيدن به جمعيتهاي متنوع ومتفرق در اين گياه مي تواند مزاياي زيادي از لحاظ به نژادي و اقتصادي داشته باشد ضمن اينكه صفات فيتوشيميايي در گياهان با خواص دارويي و انتخاب جمعيتهاي برتر از جمله مهمترين اهداف بهنژادي در اين گياهان ميباشد در اين پژوهش عالوه بر مطالعه وراثت صفت نرعقيمي ميزان پيشرفت ژنتيكي صفات مختلف مورفولوژيك و فيتوشيميايي در جمعيتهاي نسل 1 F و 2 F حاصل از تالقي درون گونهاي پونه ونعنا نيز مورد بررسي قرار گرفت در اين راستا از 4 كلون نعنا كه از مناطق ده باال لرستان كرج و همدان جمعآوري شده بودند استفاده گرديد جمعيتها شامل دو كلون والدي از گونه Mentha spicata و دو كلون والدي از گونه Mentha longifolia بودند اين پژوهش طي سالهاي 8931 5931 اجرا گرديد در بخش اول جمعيتها در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي لورك دانشگاه صنعتي اصفهان ارزيابي شدند نتايج حاصل حاكي از وجود وراثت مونوژنيك براي صفت نر عقيمي در تالقي درون گونهاي M spicata بود همچنين نتايج مطالعه حاضر نشان داد بيشتر صفات زراعي اندازهگيري شده وراثت پذيري عمومي 2 h بااليي داشتند حداكثر پيشرفت ژنتيكي و ضريب تنوع ژنتيكي مربوط به وزن تر سطح برگ ميزان اسانس و عملكرد اسانس بود براساس اين صفات مقدار كل فالونوئيد TFC و فنوليك TPC بهترين ژنوتيپهاي حاصل از تالقي درون گونه اي M spicata و M longifolia اندازه گيري شد نتايج نشان داد كه برخي از گياهان نسل 2 F در مقايسه با والدين مقادير بيشتري فنول و فالونوئيد داشتند نتايج آناليز كروماتوگرافي گازي اسانس نيز نشان داد كه مقدار پپيريتنون و منتون و همچنين كارون و ليمونن در ژنوتيپ هاي منتخب حاصل از تالقي درون گونه اي گونه هاي مذكور به طور قابل توجهي افزايش يافته است اين افزايش در ميزان بعضي تركيبات خاص اسانس را مي توان به دليل تفكيك متجاوز و هتروزيس مربوط دانست بنابراين ايجاد جمعيت هاي متنوع از طريق تالقيهاي كنترل شده در مزرعه مي تواند براي اصالح كلون هاي نعنا مورد استفاده قرار گيرد بديهي است استفاده از نرعقيمي راه رسيدن به هيبريدهايي با عملكرد باالتر را بسيار هموارتر ميكند همچنين در اين مطالعه بيان ژنهاي كليدي در مسير بيوسنتز منتول به همراه تركيب اسانس كلون همدان از گونه M longifolia و كلون اهواز از گونه M spicata در شش محيط نوري قرمز آبي قرمز آبي سفيد فلورسنت و گلخانه مورد ارزيابي قرار گرفت نتايج نشان داد نور LED تاثير معنيداري بر روي ميزان بيان ژنها دارد بطوريكه بيشترين ميزان بيان ژنهاي كليدي در مسير بيوسنتز منتول تحت تاثير نور قرمز و تركيب نور قرمز و آبي بود اين در حالي است كه نور سفيد و فلورسنت تغيير چنداني را در ميزان بيان ژنهاي مذكور ايجاد نكردند نتايج آناليز كروماتوگرافي گازي نيز تا حدودي با نتاج بيان كمي ژنها مطابقت داشت بطوريكه بيشترين تركيبات اسانس در محدود نور قرمز و آبي مشاهده شد استفاده از نورهاي مصنوعي ميتواند باعث افزايش بيان ژنهاي مهم در مسير بيوسنتز منتول شده و از اين طريق موجب افزايش تركيبات اسانس شود كلمات كليدي اصالح نعنا تالقي درون گونهاي پيشرفت ژنتيكي نور LED بيان ژن 1

Genetic advances in morphological and phytochemical traits of the population derived from intraspecific crosses of mint species Mentha spp and expression study of the key genes in menthol biosynthetic pathway under LED lights Hamid Yaghini March 8 2021 Department of Agronomy and Plant Breeding Isfahan University of Technology Isfahan 84156 83111 Iran1st Supervisor Mohammad R Sabzalian sabzalian@iut ac ir2st Supervisor Mehdi Rahimmalek mrahimmalek@iut ac ir3st Adviser Karim Sorkhe k sorkheh@scu ac ir Associate Professor of Genetics and Plant Breeding Department of Agronomy and Plant Breeding College of Agriculture Isfahan University of Technology Associate Professor of Horticulture Department of Agronomy and Plant Breeding College of Agriculture Isfahan University of Technology Assistant Professor of Genetics and Plant Breeding Department of Agronomy and Plant Breeding College of Agriculture Shahid Chamran University of AhvazAbstractMedicinal plants are plants that contain in their organs one or more of active ingredients Among these mint scientifically named Mentha belongs to Lamiaceae which is widelydistributed throughout the world especially in the Mediterranean region The genusMentha has a complex taxonomic division due to the different levels of polyploidy andfrequent inter species hybridization Mint breeding through controlled hybridization toachieve diverse populations had many advantages in terms of economy and breedingprograms Also phytochemical traits in plants with medicinal properties and selection ofsuperior populations are the most important breeding goals in these plants In this study in addition to studying the inheritance of male sterility the genetic improvement ofvarious morphological and phytochemical traits in F1 and F2 populations derived from anintraspecific cross of mint was investigated In this regard four mint populations werecollected from Dehbala Lorestan Karaj and Hamedan regions The populations includedtwo parental clons of Menth spicata and two parental clons of M longifolia This researchwas conducted during the years 2016 2020 In the first part a randomized complete blockdesign with three replications was applied to evaluate these populations at LavarkResearch Field of Isfahan University of Technology The results showed the existence ofmonogenic inheritance for male sterility in intraspecific cross of M spicata Also theresults of the present study showed that most of the measured agronomic traits showedhigh heredity h2 The maximum genetic advance and genetic coefficients of variationwere related to fresh weight leaf area and essential oil content and essential oil yield 132

محمدرضا سبزعليان، مهدي رحيم ملك

كريم سرخه

قدرت اله سعيدي، مجيد عزيزي، مريم حقيقي