توصيفگر ها :
تغييرات اقليمي , حوضه بختگان , تغييرات كاربري اراضي , شاخص خشكسالي spei
چكيده فارسي :
تغييرات اقليمي، كاهش بارش و افزايش دما، اثرات نامطلوبي بر روي وضعيت اقتصادي، اجتماعي و محيط زيست دارد. از اين رو لازم
است كه به منظور سازگاري با شرايط جديد، روند تغييرات اقليمي و تاثيرات ناشي از آن بررسي شود. هدف از اين مطالعه بررسي اثرات
پديده خشكسالي در حوضه آبخيز بختگان و شناسايي تأثيرات آن بر كاربري اراضي و معيشت جوامع محلي حاشيه اين درياچه ميباشد.
2018 جمع آوري و با استفاده از - بدينمنظور داده هاي بارش و دماي 11 ايستگاه سينوپتيك مستقر در حوضه با پايه زماني مشترك 1996
محاسبه گرديد. همچنين از آزمون هاي آماري مانند آزمون من– كندال براي آناليز روند، پلي گون تيسن SPEI آنها شاخص خشكسالي
و روش پهنه بندي معكوس فاصله وزني براي پهنهبندي شرايط خشكسالي در دوره مورد مطالعه استفاده شد. سپس نقشه كاربري و
پوشش اراضي منطقه (شامل كاربري هاي باير، كشت ديم و آبي، مرتع خوب و فقير، باغات، جنگل و آب) مربوط به سالهاي خشك و
تر در كل حوضه آبخيز با استفاده از تصاوير ماهواره لندست در محيط نرم افزار گوگل ارث انجين تهيه شد. براي بررسي پيامدهاي
اقتصادي – اجتماعي ناشي از خشكسالي، اطلاعات اقتصادي-اجتماعي 166 خانوار روستائي منطقه با استفاده از پرسشنامه جمعآوري و
مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. بر اساس نتايج بدست آمده سال هاي 1996 و 2004 بهعنوان سال هاي تر و سال هاي 2008 و 2010 و
2016 بهعنوان سال هاي خشك شناسايي شدند. نتايج نشان داد كه طي دوره مورد مطالعه كل حوضه داراي روند افزايشي خشكسالي و
بلندمدت بوده است. از طرف ديگر خشكسالي طي سالهاي 2004 و 2010 بيشترين اثر بر روي تغييرات كاربري و پوشش سطح زمين
داشته به گونهاي كه كاربري ها و پوشش هاي آب، كشت ديم و كشت آبي كاهش و اراضي باير و مراتع فقير افزايش يافته است. نتايج
تحليل شاخص هاي اقتصادي-اجتماعي منطقه نشان مي دهد كه شغل اكثر افراد، كشاورزي بوده و اثرات منفي اقتصادي-اجتماعي ناشي از
خشكسالي شامل كاهش توليدات زارعي-باغي و دام، كاهش درآمد و پس انداز، افزايش بدهي و وام، افزايش تمايل به مهاجرت از
روستا، كاهش مشاركت و روابط اجتماعي، كاهش سطح رفاه و كيفيت زندگي مي باشد. با توجه به اينكه خسارت ناشي از خشكسالي
بيشتر متوجه قشر كشاورز بوده است ميتوان با شناسايي و ترويج ارقام گونههاي مناسب با اقليم منطقه و استفاده از نهادههاي مقاوم به كم
آبي و تغيير الگوي كشت، معيشت جوامع محلي حاشيه درياچه بختگان را بهبود بخشيد.
چكيده انگليسي :
Climate changes, increase in temperatures and decrease in precipitation have negative effects on
economic, social and environmental conditions. Therefore, in order to adapt to the new conditions,
it is necessary to study the trend of climate changes and its effects. The aim of this study is to investigate
the drought phenomenon in Bakhtegan catchment and identify its effects on land use and
livelihood of local communities along the lake. For this purpose, precipitation and temperature data
of 11 synoptic stations located in the basin during the same period of 1996-2018 were collected and
SPEI drought index was calculated. In addition, statistical tests such as Mann- Kendall were used
to trend analysis and Thiessen Polygon and Inverse Distance Weighted (IDW) was used for interpolation
of drought index Then the land use/land cover map of region (land classes including irrigated
and dry farming land, high and low quality pastures, gardens, forest and water body) was
prepared using Landsat satellite images in the Google Earth Engine environment. The socioeconomic
consequences of drought were studied by questionnaire survey, which was conducted to
collect data of 161 rural households. According to the results, 1996 and 2004 were identified as wet
years and 2008, 2010 and 2016 as dry years. An increasing tendency in drought duration was detected.
On the other hand, drought occurring during 2004 and 2010 had the greatest impact on land
use / land cover changes, in such a way the area of water body, irrigated and dry farming land was
decreased and the area of bare land and low quality pastures was increased. The results of socioeconomic
indicators analysis of region showed that the most people of the region are employed in
agriculture activities and the negative socio-economic effects of drought include reduction in agricultural
and horticultural production, decrease in household income and savings and increase in
their debt and loans, increased willingness of rural household to migrate from the village, reduction
in public participation and social relations, reduction in welfare and quality of life. Due to the fact
that the damage caused by drought has been mostly on farmers, it is possible to improve the livelihood
of local communities along the Bakhtegan Lake by identifying and promoting cultivars suitable
for the climate of the region and using water-resistant inputs and changing cultivation patterns.
forgave.
