شماره مدرك :
17355
شماره راهنما :
1884 دكتري
پديد آورنده :
نعمت الهي، شكوفه
عنوان :

كاربرد مدلسازي خدمات اكوسيستمي در ارزيابي اثرات شبكه جاده ها و تدوين برنامه هاي جبران خسارات بوم شناختي (مطالعه موردي: استان چهارمحال و بختياري)

مقطع تحصيلي :
دكتري
گرايش تحصيلي :
محيط زيست (آمايش محيط زيست)
محل تحصيل :
اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان
سال دفاع :
1400
صفحه شمار :
پانزده، 151 ص.: مصور، جدول، نمودار
استاد راهنما :
سيما فاخران، فليكس كيناست
استاد مشاور :
سعيد پورمنافي، علي جعفري
توصيفگر ها :
اكوتوريسم , اولويت حفاظتي , زيرساخت هاي حمل و نقل , كيفيت زيستگاه , InVEST , Marxan
استاد داور :
جمال الدين خواجه الدين، محمودرضا همامي، عليرضا موسوي
تاريخ ورود اطلاعات :
1400/12/18
كتابنامه :
كتابنامه
رشته تحصيلي :
منابع طبيعي
دانشكده :
مهندسي منابع طبيعي
تاريخ ويرايش اطلاعات :
1400/12/18
كد ايرانداك :
2817361
چكيده فارسي :
شبكه جادهها بهعنوان مهمترين زيرساختهاي حمل و نقل داراي آثار بومشناختي بر زيستگاهها، جمعيتهاي حياتوحش و اكوسيستمها هستند. تأثير همسايگي جادهها بر زيستگاهها بههمراه قطعهقطعهشدن زيستگاه، ميتواند به كاهش چشمگير كيفيت زيستگاه و تنوعزيستي منجر شود. بنابراين، نياز است كه مطالعاتي مناسب با هدف ارزيابي و كاهش اثرات بومشناختي جادهها بر روي زيستگاهها و خدمات اكوسيستمي انجام گيرد. هدف اصلي از پژوهش حاضر، كاربرد مدلسازي خدمات اكوسيستمي بهمنظور ارزيابي و كاهش اثرات بومشناختي شبكه جادهها، بهعنوان يكي از مهمترين عوامل خطر براي زيستگاهها و گونههاي ارزشمند موجود در استان چهارمحال و بختياري، بود. بههمين منظور، ابتدا اثرات مستقيم و غيرمستقيم جادهها بر روي وضعيت اجتماعي، اقتصادي و بومشناختي شناسايي گرديد. سپس، در راستاي ارزيابي اثرات بومشناختي شبكه جادهها بر روي زيستگاهها و گونهها، ابتدا شاخصهاي Spatial Road Disturbance و ريسك بومشناختي سيماي سرزمين Landscape Ecological Risk و تابع تراكم كرنل Kernel Density Estimation بهمنظور پهنهبندي مكاني آشفتگي جادهاي مورد استفاده قرار گرفتند. سپس، خدمات اكوسيستمي شامل توان اكوتوريسم و كيفيت زيستگاه براي گونههاي كليدي در استان، مدلسازي گرديد. بهمنظور مدلسازي توان اكوتوريسم از مدل چندمعياره فازي در محيط ساج و تكنيك فرآيند تحليل سلسله مراتبي استفاده گرديد. همچنين، كيفيت زيستگاه براي گونههاي با ارزش شامل قوچ و ميش Ovis orientalis Gmelin، بز وحشي Capra aegagrus Erxleben، پلنگ Panthera pardus Pocock، خرس قهوهاي Ursus arctos Linnaeus، سنجاب ايراني Sciuru anomalus Gmelin و رودك Meles meles Linnaeus با استفاده از مدل كيفيت زيستگاه Habitat quality در نرمافزار InVEST مدلسازي گرديد. طبق نتايج اين بخش از پژوهش حاضر، حدود 75% از سطح استان توسط عرصههاي طبيعي شامل جنگلها و مراتع پوشيدهشده و نزديك به 25% از سطح استان داراي توان بالا براي توسعه اكوتوريسم است. همچنين، بهترتيب حدود 26%، 20%، 35%، 32%، 20% و 45% از سطح استان داراي مطلوبيت بالا براي گونههاي پلنگ، قوچ و ميش، بز وحشي، خرس قهوهاي، سنجاب ايراني و رودك است. ولي تراكم نسبتاً زياد شبكه جادهاي باعث شدهاست كه حدود 35% از سطح استان در نواحي شمال شرقي و مركزي، كه داراي مطلوبيت بالا براي گونههاي هدف است، تحت تأثير قرار گيرد؛ كه لزوم تدوين برنامههاي جبران خسارات بومشناختي را افزايش داد. طبق نتايج، احياء و بازسازي كريدورهاي مهاجرتي و نصب تابلوهاي هشدار حياتوحش در مناطق حفاظتشده تنگ صياد، سبزكوه و هلن و همچنين ساخت روگذرهاي حياتوحش در مناطق حفاظتشده سبزكوه و هلن، لازم هستند. از ديگر راهكارهاي مؤثر در اين زمينه، شناسايي مناطق اولويتدار حفاظتي با استفاده از نرمافزار Marxan و بر پايه رويكرد برنامهريزي سيستماتيك حفاظت بود. بههمين منظور، پس از تعيين كارآمدترين واحد برنامهريزي از نظر مساحت، اطلاعات مربوط به لايههاي كيفيت زيستگاه و لايه نهايي آشفتگي جادهاي، وارد نرمافزار Marxan شدند. نتايج حاصل از كاربرد نرمافزار Marxan و لحاظ كردن مسائل اجتماعي و اقتصادي از بعد اجرايي، نشان داد كه نواحي غربي، شمال غربي و جنوبي استان از اولويت حفاظتي بالايي براي پيوستن به شبكه حفاظتي كارآمد برخوردار هستند. بهطوركلي، پژوهش حاضر نشان داد كه كاربرد همزمان مدلها و شاخصهاي مختلف، ميتواند ابزار قدرتمندي بهمنظور ارزيابي اثرات بومشناختي شبكه جادهها بر روي زيستگاههاي حياتوحش، فرآيندهاي برنامهريزي حفاظت و ارتقاي خدمات اكوسيستمي فراهم كند.
چكيده انگليسي :
Road networks as an integral part of the transportation infrastructure have deleterious ecological effects on habitats, wildlife populations and ecosystems. Vicinity impacts of roads on habitats in addition to habitat fragmentation have caused decrease in habitat quality and biodiversity decline. Thus, appropriate studies assessing and minimizing the ecological impacts of road networks on habitats and ecosystem services are essential. The present study takes the Chaharmahal & Bakhtiari province (Iran) as a case study, to incorporate the ecosystem services modeling in order to assess and decrease the ecological impacts of road networks which is one of the most important risk elements for valuable habitats and species of this province. For this purpose, first, the direct and indirect impacts of roads on social, economic and ecological conditions were identified. Then, the Spatial Road Disturbance Index, the Landscape Ecological Risk Index and the Kernel Density Estimation were used to model an overall road disturbances map in order to assess the ecological impacts of road networks on habitats and species of the province. After that, the ecosystem services including ecotourism and habitat quality for key species of the province were modeled. In order to model the ecotourism potential, the multi-criteria fuzzy model in GIS and Analytical Hierarchy Process (AHP) were used. In addition, the habitat quality of six species of conservation concern including wild sheep, Ovis orientalis Gmelin, wild goat, Capra aegagrus Erxleben, Persian leopard, Panthera pardus Pocock, brown bear, Ursus arctos, Persian squirrel, Sciurus anomalus and Eurasian badger, Meles meles were modeled using the Habitat quality model of InVEST software. According to the results of this part of the study, approximately 75% of the province was covered by natural areas of forests and rangelands and about 25% of the province has high potential for ecotourism developement. Moreover, around 26%, 20%, 35%, 32%, 20% and 45% of this province consisted of the most suitable habitats for Persian leopard, wild sheep, wild goat, brown bear, Persian squirrel and Eurasian badger, respectively. However, the high density of the road networks effects nearly 35% of the province in the north-eastern and central parts, considered as the suitable habitats for target species, which increased the necessity of developing the ecological compensation programs. Based on the results, the Tang-e-Sayyad, Sabzkouh and Helen protected areas needed restoration plans in terms of historic migratory corridors and wildlife warning signs. In addition, constructing the wildlife overpasses are needed in the Sabzkouh and Helen protected areas. One of the most effective solutions in this context was identifying the high priority areas for conservation using Marxan, a systematic conservation planning tool. For this purpose, after determination of efficient planning unit in terms of size, the layers of habitat quality and road disturbance were used as input data. Optimization using Marxan and considering the social and economic issues, showed that western, north-western and southern regions of the province should be given high conservation priority and are necessary for an efficient conservation network. Overall, the present study demonstrated that utilizing the integrated techniques and different kinds of models, might provide a powerful tool for assessing the ecological impacts of roads on wildlife habitats, for conservation planning and enhancing ecosystem services.
استاد راهنما :
سيما فاخران، فليكس كيناست
استاد مشاور :
سعيد پورمنافي، علي جعفري
استاد داور :
جمال الدين خواجه الدين، محمودرضا همامي، عليرضا موسوي
لينک به اين مدرک :

بازگشت