چكيده فارسي :
خانواده چتريان به عنوان يكي از تيره¬هاي معروف در گياهان دارويي، به دليل دارا بودن متابوليت¬هاي ثانويه مهم از جمله تركيبات مهم در اسانس، تركيبات آنتي¬اكسيداني و سازگاري با اقليم¬هاي مناطق مختلف كشور داراي اهميت هستند. گياه خلال¬دندان از اين تيره كه به صورت خودرو و وحشي در مناطق شمالي، جنوبي و شرقي ايران پراكنش دارد. اين گياه داراي تركيبات بسيار باارزش دارويي مي¬باشد كه براي توسعه كشت آن مي¬تواند توجيه اقتصادي قابل¬قبولي داشته باشد. امكان¬سنجي توسعه كشت اين گياه در اقليم كشور بسيار با اهميت است. مهم¬ترين تنش¬هاي زيستي موجود در زمين¬هاي كشاورزي جهان و به¬ويژه ايران تنش¬هاي خشكي و شوري مي¬باشد كه روز¬به¬روز رو به گسترش مي¬باشد. مطابق با اين شرايط تحقيق حاضر با هدف بررسي تاثير همزمان تنش¬هاي خشكي و شوري بر عملكرد زراعي، صفات بيوشيميايي و اسانس گياه خلال¬دندان انجام گرفت. مطالعه به صورت طرح بلوك كامل تصادفي با سه سطح خشكي (50، 70 و 85 درصد ميزان تخليه¬ي ظرفيت زراعي خاك به ترتيب به عنوان شاهد، تنش متوسط و تنش شديد) و سه سطح شوري (شاهد، 80 و 100 ميلي¬مولار نمك كلريد سديم) در سه تكرار در مزرعه آموزشي پژوهشي لورك نجف¬آباد اجرا شد. نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه وقوع تنش¬هاي خشكي و شوري باعث كاهش ارتفاع بوته، عملكرد بذر، وزن هزار دانه و عملكرد اسانس شد. از طرفي وقوع تنش باعث افزايش متابوليت¬هاي ثانويه (فنول، فلاونول، فلاونوئيد، آنتوسيانين)، فعاليت آنتي¬اكسيداني، پرولين، كارتنوئيد و به¬وِيژه درصد اسانس بذر و سرشاخه شد.كمترين درصد اسانس سرشاخه (25/0%) در شرايط شاهد و بيشترين درصد آن (26/1%) در شرايط عدم وقوع تنش خشكي و تنش متوسط شوري حاصل شد. كمترين درصد اسانس بذر (14/0، 12/0 و 12/0 درصد) در شرايط بدون وقوع تنش خشكي و بيشترين درصد آن (25/0%) در شرايط وقوع تنش متوسط خشكي و شوري حاصل شد. عملكرد اسانس تقريبا روندي مخالف با درصد اسانس داشت و بيشترين عملكرد اسانس (78/18 گرم بر مترمربع) در شرايط شاهد و كمترين عملكردهاي اسانس (22/5 و 37/5 گرم بر مترمربع) به ترتيب در شرايط وقوع تنش شديد خشكي و شوري و وقوع تنش متوسط خشكي و شوري مشاهده شد. از 25 تركيب شناسايي شده در اين مطالعه، 20 تركيب در اسانس بذر و 19 تركيب در اسانس سرشاخه وجود داشت كه در برخي موارد با هم تفاوت داشتند. چنانچه كه نتايج اين مطالعه نشان داد تركيبات تيمول، دلتا كادينن، 2- متيل دسيل استر، نئوفيتيدين، كاريوفيلن و ليمونن تنها در اسانس بذر خلال دندان وجود داشتند. از طرفي تركيبات لينالول، 2- متيل، 3- متيل بوتيرات، استنول و بتا پينن فقط در اسانس سرشاخه خلال دندان مورد مطالعه وجود داشتند. تركيبات اصلي شناسايي شده در اسانس بذر سمبرن و ليمونن و در اسانس سرشاخه سمبرن، 2-2- دي متيل بوتانوئيك اسيد، بتا پينن و آميل ايزووالريات بود (تحت همه شرايط تيماري) بود. با توجه به نتايج به-دست آمده از اين مطالعه وقوع تنش¬هاي شوري و خشكي باعث افزايش مقدار تركيبات اصلي اسانس بذر و سرشاخه شد. بنابراين طبق نتايج تحقيق حاضر، تنش¬هاي خشكي و شوري باعث بهبود كمي و كيفي اسانس خلال¬دندان شده و با توجه به شرايط اقليمي نواحي خشك و نيمه-خشك كشور و به تبع آن شور شدن تدريجي خاك¬ها، اين گياه مي¬تواند به عنوان گياهي اميدوار كننده در برنامه¬هاي توسعه كشاورزي مورد توجه قرار گيرد.
چكيده انگليسي :
Umbrella family is known as one of the famous genus of medicinal plants due to its important secondary metabolites such as essential oilS compounds , antioxidant compounds and adaptation to the climate of different regions of the Iran. Ammi visgana L. is distributed as a vehicle and wild in the northern, southern and eastern regions of Iran, has very valuable medicinal compounds that the importance of its cultivation and development can have an acceptable economic justification. Feasibility study of cultivation of this plant in the climate of the country is very important. The most important biological stresses in the agricultural fields of the world and especially Iran are drought and salinity stresses that are expanding day by day. In accordance with these conditions, the present study was conducted to investigate the combined effect of drought and salinity stresses on crop yield, biochemical traits and toothpaste essential oil. The experimental design was performed as a randomized complete block with three drought levels and three salinity levels in three replications in Lorek Najafabad research and educational farm. Drought stress treatments at three different levels based on soil depletion rate (normal 50%, moderate stress 60% and severe stress 85%) and salinity stress at three levels (control, average stress 80 mM and severe stress 100) MM (sodium chloride salt) was applied. The results of the present study showed that the occurrence of drought and salinity stresses reduced plant height, seed yield, 1000-seed weight and essential oil yield. On the other hand, the occurrence of stress caused an increase in secondary metabolites (phenol, flavonol, flavonoid, anthocyanin), antioxidant activity, proline, carotenoids and especially the percentage of seed and branch essential oils. The lowest percentage of branch essential oils (0.25%) was obtained in control conditions (D1S1) and the highest percentage (1.26%) was obtained in the absence of drought stress and moderate salinity stress (D1S2). The lowest percentage of seed essential oil (0.14, 0.12 and 0.12%) in conditions without drought stress (D1S1, D1S2, D1S3) and the highest percentage (0.25%) in conditions of moderate drought and salinity stress ( D2S2) was obtained. The yield of essential oil was almost opposite to the percentage of essential oil and the highest yield of essential oil (18.78 g / m2) in control (D1S1) and the lowest yield of essential oil (5.22 and 5.37 g / m2) in severe stress, respectively. Drought and salinity (D3S3) and the occurrence of moderate drought and salinity (D2S2) stress were observed. Of the 25 compounds identified in this study, 20 compounds were present in seed essential oils and 19 compounds were present in branched essential oils, which differed in some cases. As the results of this study showed, the compounds thymol, delta cadinen, 2-methyl decyl ester, neofitidine, karyofylene and limonene were present only in the essential oil of toothpicks. On the other hand, the compounds linalool, 2-methyl, 3-methyl butyrate, stenol and beta-pinene were present only in the essential oil of the cut tooth branch. The main compounds identified in sesame and limonene seed essential oils and in sober's essential oil were 2-2-dimethylbutanoic acid, beta-pinene and amyl isovalerate (under all treatment conditions). According to the results obtained from this study, the occurrence of salinity and drought stresses increased the amount of the main components of seed and twig essential oils. Therefore, according to the results of the present study, drought and salinity stresses improve the quantity and quality of essential oils of toothpicks and due to the climatic conditions of arid and semi-arid regions of the country and consequently the gradual salinization of soils, this plant Can be considered as a promising plant in agricultural development programs.
