پديد آورنده :
زارعي سوداني، حسينعلي
عنوان :
غربالگري براي تحمل به تنش شوري در لاينهاي خويشآميخته نوتركيب (RILs) حاصل از تلاقي بينگونهاي و بخشي از ژرمپلاسم جهاني گلرنگ در كشت پاييزه
مقطع تحصيلي :
كارشناسي ارشد
گرايش تحصيلي :
ژنتيك و بهنژادي گياهي
محل تحصيل :
اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان
صفحه شمار :
هشت 89 ص: مصور ، شكل ، جدول
استاد راهنما :
محمد مهدي مجيدي، قدرت اله سعيدي
توصيفگر ها :
هيبريداسيون بين گونه اي , گلرنگ , تنش شوري , عملكرد , انتخاب
استاد داور :
فرشيد نور بخش، حسين اهتمام
تاريخ ورود اطلاعات :
1401/02/28
تاريخ ويرايش اطلاعات :
1401/02/28
چكيده فارسي :
چكيده
تنش شوري يكي از مهمترين تنشهاي غير زيستي است كه نقش بسيار مهمي در كاهش عملكرد گياهان دارد. اين آزمايش براي پيبردن به تأثير تنش شوري بر روي صفات مورفولوژيك و زراعي، روي 49 ژنوتيپ نوتركيب حاصل از تلاقيهاي بين گونهاي گياه گلرنگ (Carthamus tinctorius L) (مطالعه اول) و همچنين 100 ژنوتيپ از ژرم پلاسم جهاني گلرنگ زراعي (مطالعه دوم)، در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان، واقع در لورك نجف آباد در سال زراعي 98-99 انجام شد. ژنوتيپها در دو محيط تنش شوري و عدم تنش شوري به صورت طرح بلوكهاي كامل تصادفي بررسي شدند. نتايج مطالعه اول نشان داد كه تنوع ژنتيكي بالايي بين لاين¬هاي نوتركيب براي تحمل به تنش شوري و صفات زراعي و مرفولوژيك وجود دارد. بيشترين مقدار وراثتپذيري عمومي در شرايط عدم تنش شوري مربوط به صفات وزن صددانه(42/71 درصد) و پس از آن ارتفاع بوته(93/66 درصد) ميباشد. وراثتپذيري عمومي در محيط تنش شوري براي صفات درصد روغن دانه با 22/75 درصد و ارتفاع بوته با 63/60 درصد در بالاترين ميزان قرار داشت. تنش شوري باعث كاهش صفات وزن غوزه در بوته، وزن صد دانه، عملكرد دانه در بوته و ارتفاع گياه گرديد. بيشترين درصد كاهش مربوط به صفت عملكرد دانه در بوته به مقدار 53/54 درصد كاهش و كمترين درصد كاهش مربوط به صفت ارتفاع با 9/5 درصد كاهش ميباشد. شاخص تحمل به تنش با صفاتي همچون وزن صددانه، روز تا رسيدگي، روز تا 50% گلدهي و درصد روغن دانه همبستگي مثبتي نشان دادهاست. شاخص پايداري نيز با درصد روغن همبستگي معنيداري دارد. در محيط تنش شوري صفت قطر غوزه با صفاتي همچون وزن غوزه، وزن صددانه و عملكرد دانه در بوته همبستگي بالا و معنيداري داشتهاست.به منظور بررسي همزمان كليه صفات بررسي شده و شاخصهاي تحمل به تنش و پايداري عملكرد از مولفه¬هاي اصلي براي انتخاب بر اساس جميع صفات استفاده شد و لاين-هاي برتر معرفي شدند.نتايج مطالعه دوم نشان داد كه تنوع بسيار بالايي در ژرم پلاسم جهاني مورد مطالعه از لحاظ كليه صفات و تحمل به تنش شوري وجود داشت. وجود ارقام خارجي با عملكرد بالا و متحمل به تنش نشان داد كه ارقام خارجي به عنوان مخزن ژني مفيد براي اصلاح عملكرد، تحمل به تنش خشكي و اصلاح برخي ويژگيهاي نامطلوب ارقام داخلي (نظير ديررسي و پابلندي) سودمند ميباشند. بر اساس نتايج رقم G96 از كرمانشاه از نظر شاخص پايداري عملكرد YSI (داراي كمترين تغييرات از محيط نرمال به تنش) بهترين بود. از طرف ديگر، رقمG52 از آمريكا را ميتوان متحملترين به تنش شوري از نظر شاخص STI (بيشترين عملكرد همزمان در هر دو محيط) معرفي گرديد. دو رقم G90 از كرمان و G96 از كرمانشاه در هر دو محيط تنش و عدم تنش شوري بالاترين درصد روغن دانه را به خود اختصاص دادهاند. از آنجايي كه گلرنگ زراعي و خويشاوندان نزديك آن در دامنه جغرافيايي گسترده از شرق تا غرب دنيا و بويژه ايران پراكنده شده است كه در برخي از اين مناطق بهدليل دارا بودن شرايط اقليمي خاص احتمال تكامل نمونههاي ويژه وجود دارد، نتايج اين مطالعه مي تواند در بهنژادي ساير صفات نيز در آينده مورد استفاده قرار گيرد.
چكيده انگليسي :
Abstract
Salinity stress is one of the most important abiotic stresses that plays a very important role in reducing plant yield. In order to investigate the effect of salinity stress on morphological and agronomic traits, this study was performed on 49 recombinant genotypes resulting from crosses among three species (Carthamus tinctorius L) (first study) as well as 100 genotypes of a world wide collection of safflower (second study). Experiments was carried out in the research farm of the Faculty of Agriculture of Isfahan University of Technology, located in Lavark, Najafabad, in 2020-21 crop year. Genotypes were evaluated under salinity stress and non-salinity stresses as a complety randomized block design. The results of the first study showed that there is a high genetic variation among the recombinant lines in terms of tolerate salinity stress, agronomic and morphological traits. The highest value of broad sense heritability in non-salinity stress conditions was related to 100-seed weight (71.42%) and then plant height (66.93%). Heritability in salinity stress environment was highest for oil content with 75.22% and plant height with 60.63%. Salinity stress reduced head weight per plant, 100-seed weight, grain yield per plant and plant height. The highest percentage of reduction related to grain yield per plant was 54.53% and the lowest percentage of reduction was related to height trait with 5.9% decrease. Stress tolerance index showed positive correlation with traits such as 100-seed weight, day to maturity, day up to 50% flowering and seed oil percentage. Stability index also has a significant correlation with oil percentage. In salinity stress environment, head diameter had a high and significant correlation with traits such as head weight, 100-grain weight and grain yield per plant. The results of the second study showed that there was a very high diversity in the studied germplasm in terms of all traits and tolerance to salinity stress. Existence of high yielding and stress tolerant foreign cultivars showed that exotic germplasm are useful as gene pool for improving yield, drought tolerance and some undesirable characteristics of domestic cultivars (such as late maturity and height). Based on the results G96 cultivar from Kermanshah, was the best in terms of YSI performance stability index (the least changes from normal to stress environment). On the other hand, G52 cultivar from the United States can be introduced as the most tolerant to salinity stress in terms of STI index (highest performance in both environments). G90 cultivars from Kerman and G96 from Kermanshah in both stress and non-stress environments had the highest percentage of seed oil. Since safflower and its close relatives are diffused in a wide geographical range from east to west of the world and especially Iran and in some of these areas due to the special climatic conditions there is a possibility of development of special accession, the results of this study can useful for breeding of traits in the future.
استاد راهنما :
محمد مهدي مجيدي، قدرت اله سعيدي
استاد داور :
فرشيد نور بخش، حسين اهتمام