شماره مدرك :
17750
شماره راهنما :
1944 دكتري
پديد آورنده :
خداكرمي، لقمان
عنوان :

مدل‌سازي فضايي پايداري اكوسيستم شهر اصفهان

مقطع تحصيلي :
دكتري
گرايش تحصيلي :
محيط زيست (آمايش محيط زيست)
محل تحصيل :
اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان
سال دفاع :
1401
صفحه شمار :
هفت، 239 ص.: مصور، جدول
استاد راهنما :
سعيد پورمنافي، عليرضا سفيانيان
استاد مشاور :
علي لطفي
توصيفگر ها :
پايداري شهري , شاخص خدمات اكوسيستم شهري , مخاطرات محيط‌زيست , شاخص كالبدي-فضايي , تصميم‌گيري چند معياره , تاپسيس، ويكور، واسپاس و كوپراس
استاد داور :
مهدي مومني شهركي، رضا جعفري، حسين مرادي
تاريخ ورود اطلاعات :
1401/05/31
كتابنامه :
كتابنامه
رشته تحصيلي :
مهدسي منابع طبيعي
دانشكده :
مهندسي منابع طبيعي
تاريخ ويرايش اطلاعات :
1401/06/05
كد ايرانداك :
2851900
چكيده فارسي :
ﻫﺪف اﺳﺎﺳﯽ اﯾـﻦ ﭘﮋوﻫﺶ تعيين شاخص‌هاي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳـﻌﮥ ﭘﺎﯾﺪار شهري و همچنين ارزيابي پايداري اكوسيستم كلان‌شهر اصفهان در مقياس محله‌اي مي‌باشد؛ زيرا شهر اصفهان به‌عنوان مركز استان اصفهان، يكي از شهرهاي تاريخي، اثرگذار و مهاجرپذير كشور است. امروزه اين شهر به دليل مهاجرت‌هاي بي‌رويه، رشد فزاينده جمعيت شهري، تغييرات توسعه شهري، توزيع نامناسب خدمات شهري، آلودگي و غيره با مشكلات دست‌وپنجه نرم مي‌كند؛ بنابراين، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار محله‌اي ﺑﺮاي شهر اصفهان به‌عنوان يكي از كلان‌شهرهاي اﯾﺮان ﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭘﺬﯾﺮاي توريست‌هاي داخلي و ﺧﺎرجي اﺳﺖ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ويژه‌اي اﺳﺖ. در اين مطالعه، جهت رسيدن به هدف موردنظر، ابعاد و عناصر پايداري شهري در سه بعد (محيط طبيعي، محيط‌زيست شهري و محيط كالبدي- فضايي) و 23 شاخص گروه‌بندي شد. سپس، نقشه توزيع مكاني هركدام از شاخص‌هاي مورداستفاده تهيه شد و براي محاسبه سطوح پايداري محلات منطقه موردمطالعه، از روش‌هاي تصميم‌گيري چند معياره (مدل‌هاي تاپسيس، ويكور، واسپاس و كوپراس) استفاده شد. بررسي يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه به‌رغم اقدامات صـورت گرفتـه در جهـت توسعه بهينه شهر اصفهان طي سال‌هاي اخيـر، كمتـر از 3 درصد از محلات اين شهر ازنظر سه مؤلفه خدمات اكوسيستم شهري، مخاطرات زيست‌محيطي و مؤلفه كالبدي- فضايي، در گـروه تقريباً پايـدار (8/0 -61/0) قـرار دارند. به‌طوركلي مي‌توان گفت كه بيشترين مساحت محلات شهر اصفهان در طبقه دوم پايداري (سطح پايداري ضعيف (4/0 – 21/0)) واقع‌شده است، به طوريكه، 14/59 درصد از مساحت محلات شهر اصفهان را در برمي‌گيرد. همچنين 42/36 درصد از سطح محلات منطقه مورد برسي در طبقه سوم الگوي پرسكات – آلن يعني پايداري متوسط واقع‌شده است. لازم به ذكر است كه هيچ‌كدام از مناطق 15 گانه و محلات شهر اصفهان ازنظر شاخص‌هاي تركيبي در طبقه خوب، يعني پايدار (1-8/0) واقع نشده‌اند. از سوي ديگر، نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه يكي از نقاط قوت شهر اصفهان ازلحاظ پايداري شهري اين است كه تنها 73/1 درصد از مساحت محلات شهر اصفهان در طبقه ناپايدار واقع‌شده است. همچنين، يافته‌هاي تحقيـق نشـان مي‌دهد در شهر اصفهان مؤلفه كالبدي- فضايي شهر داراي بيشترين پايداري مي‌باشد، زيرا برابـر بررسي‌هاي صـورت گرفتـه 23/46 درصد از مساحت محلات شهر اصفهان ازنظر شاخص‌هاي كالبدي – فضايي در گروه پايداري متوسط به بالا (1- 41/0) واقع‌شده‌اند. از سوي ديگر، نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه پايداري شهر اصفهان ازنظر مؤلفه مخاطرات محيط‌زيست شهري داراي وضعيت بحراني مي‌باشد؛ زيرا حدود 98/71 درصد از مساحت محلات شهر اصفهان در وضعيت ناپايدار و تقريباً ناپايدار (4/0 -0) قرارگرفته‌اند. افزون براين، بررسي نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه فقط در مؤلفه كالبدي – فضايي، شهر اصفهان داراي پايداري خوب يا ايده آل مي‌باشد و مساحت اين طبقه در اين مؤلفه كمتر از يك درصد مساحت محلات مي‌باشد و بقيه مؤلفه‌ها از پايداري خوب (ايده آل) برخوردار نمي‌باشند. همچنين، در آخرين مرحله از ارزيابي پايداري در مقياس محلات، رتبه بندي محلات ازنظر ميزان پايداري انجام شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد، حداقل رتبه پايداري و حداكثر ميزان آن در منطقه موردمطالعه به ترتيب 95/21 و 79/59 مي‌باشد. بر اساس اين طبقه‌بندي مي‌توان گفت، رتبه پايداري محلات شهر اصفهان در گروه پايداري ضعيف تا متوسط واقع‌شده است. ازاين‌رو، محلات پايدار و محلات كاملاً ناپايدار در منطقه موردمطالعه وجود ندارد. از طرفي يافته‌هاي پژوهش نشان مي دهد كه نواحي مركزي شهر داراي رتبه بالاتري در سطح محلات خود مي‌باشند، حال‌آنكه اين موضوع براي نواحي مرزي به‌صورت عكس مي‌باشد. به‌عبارتي‌ديگر در محلات واقع در مركز شهر رتبه پايداري محلات و تعداد محلات پايدارتر ازلحاظ شاخص‌هاي تركيبي، نسبت به محلات حاشيه شهر بيشتر است. به‌طوركلي مي‌توان گفت، محلات مركزي شهر داراي شرايط بهتري نسبت به محلات حومه مي‌باشند. تعيين جايگاه محلات شهر ازنظر پايداري شهري براي مديران و برنامه ريزان شهري بسيار حائز اهميت مي‌باشد؛ زيرا ارزيابي پايداري اكوسيستم شهري نقش مهمي درروند تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي شهري ايفا مي‌كند و يك ابزار قدرتمند است كه فعاليت‌هاي گذشته و حال را به اهداف توسعه آينده مرتبط سازد و نقش مهمي در جهت رسيدن به توسعه پايدار دارد.
چكيده انگليسي :
The main purpose of the research is the analysis and sustainability eva‎luation of the Isfahan metropolitan ecosystem on a neighborhood scale. Because Isfahan, as the capital of the province, is one of the country's most historically significant, prominent, and immigrant cities. Due to the city's expanding population, changes in urban development, inadequate distribution of urban services, pollution, and other factors, Isfahan metropolitan now faces numerous challenges. therefore, eva‎luating the city of Isfahan's sustainability on a neighborhood scale is important, as Isfahan is Iran's third metropolis and one of the country's most popular tourist destinations. Assessing the urban ecosystem's sustainability is also essential in urban decision-making and planning at the national, regional, and local scales. It's also a powerful tool for linking past and present activities to future development goals, and it's important for achieving sustainable development. In this study, to achieve the desired goal, the dimensions and elements of urban sustainability were grouped into three dimensions (urban ecosystem services, urban environmental hazards, and physical-spatial dimension) and 23 indicators. Then, the spatial distribution map of each of the used indicators was prepared, and to calculate the levels of sustainability of the study area, the multi-criteria decision-making methods (TOPSIS, VIKOR, WASPAS and COPRAS models) were used. The findings of this study show that despite the measures taken for the optimal development of Isfahan in recent years, less than 3% of the area of the city's neighborhoods based on three components of urban ecosystem services, urban environmental hazards, and the physical-spatial dimension of the city is at an almost sustainable level (i.e. 0.61-8). In general, the second group of the Prescott-Allen model (i.e., the level of poor sustainability (0.21 - 0.4)) contains the majority of Isfahan neighborhoods. As a result, the second group accounts for 59.14% of the total surface area of Isfahan neighborhoods. Furthermore, 36.42 per cent of the neighborhoods in the research area are classified as moderately sustainable on the Prescott-Allen scale. It should be noted that none of the 15 districts and neighborhoods of Isfahan is in a good category in terms of compositional indicators, i.e. sustainable (0.8-1). The findings of this study, on the other hand, demonstrate that one of Isfahan's strengths in terms of urban sustainability is that only 1.73 percent of the city's neighborhoods are located on an unsustainable level. In addition, according to the findings of this study, 46.23 percent of the area of Isfahan neighborhoods is positioned in the medium to a sustainable level based on physical-spatial dimensions (0.41-1). As a result, in comparison to the other dimensions, the physical-spatial dimension of Isfahan has the most sustainability. The urban environmental hazards dimension has the lowest sustainability of Isfahan neighborhoods; this component is in critical condition since roughly 71.98 per cent of the area of Isfahan's neighborhoods is unsustainable (bad) or almost unsustainable (poor) (i.e. 0-0.4). Furthermore, the findings of this study show that the city of Isfahan has good or perfect sustainability only in the physical-spatial dimension, with this component accounting for less than 1% of the total area of neighborhoods. Neighborhoods were also ranked in terms of sustainability in the last stage of the sustainability eva‎luation at the neighborhood scale. According to the conclusions of this study, the study area's minimum sustainability rank and maximum amount are 21.95 and 59.79, respectively.
استاد راهنما :
سعيد پورمنافي، عليرضا سفيانيان
استاد مشاور :
علي لطفي
استاد داور :
مهدي مومني شهركي، رضا جعفري، حسين مرادي
لينک به اين مدرک :

بازگشت