توصيفگر ها :
درخت اُرس , ذخيره گاه زيست كره گنو , گاه شناسي درختي , متغيرهاي اقليمي
چكيده فارسي :
رشد درختان در هر سال با توجه به عرض دواير سالانه آنها سنجيده مي‌شود. عرض متوسط دواير سالانه در هر درخت به متغيرهاي زيادي بستگي دارد. به‌طوركلي تغييرات در عرض دواير سالانه درختان نشانگر اثرات تغييرات اقليمي از يك سال تا سال بعد است و مي‌توان از دانش اقليم‌شناسي درختي براي بازسازي شرايط آب و هوايي گذشته استفاده كرد. ازآنجايي‌كه در ايران داده‌هاي هواشناسي براي كمتر از 70 سال قبل موجود است، لذا استفاده از دانش اقليم‌شناسي درختي و بررسي دواير سالانه درختان براي بازسازي شرايط آب و هوايي گذشته ايران امري مهم و ضروري است. هدف از اين پژوهش بررسي اثر تغييرات اقليم بر حلقه‌هاي رويش سالانه درخت اُرس با استفاده از دانش گاه‌شناسي درختي در ذخيره‌گاه زيست‌كره گنو است. در كوه گنو چهار سايت نمونه‌برداري در دو جهت شمال (N) و جنوب (S) كوه و دو ارتفاع بالا (H) و پايين (L) انتخاب شد. در مجموع 125 درخت نمونه‌برداري شد. اما نمونه‌هاي 92 درخت به‌صورت سايت جنوب ارتفاع بالا (SH) 23 درخت، جنوب ارتفاع پايين (SL) 24 درخت، شمال ارتفاع بالا (NH) 23 درخت و شمال ارتفاع پايين (NL) 22 درخت اندازه‌گيري و آناليز شد. همچنين براي بررسي اثر ارتفاع و جهت جغرافيايي بر رشد درختان سايت‌ها به 5 دسته ديگر نيز طبقه‌بندي شدند: مجموع SH و NH سايت ارتفاع بالا (H)، مجموع SL و NL سايت ارتفاع پايين (L)، مجموع SH و SL سايت جنوب كوه (S)، مجموع NH و NL سايت شمال كوه (N) و كل درختان كوه (ALL). پهناي دواير رويشي درختان اُرس اندازه‌گيري شده و پس از تطابق زماني و استانداردسازي منحني‌هاي رويشي، گاه‌شمار ارشد تهيه و با داده‌هاي اقليمي مقايسه شد. مسن‌ترين درخت در منطقه NL با 372 سال (1650-2022) سن سال‌يابي شد. در محاسبات آماري گاه‌شمار‌ها ميانگين حساسيت (MS) در سايت‌ها بين 46/0 تا 59/0 اندازه‌گيري شد كه حساسيت بالا درخت اُرس نسبت به اقليم براي مطالعات اقليم‌شناسي را ثابت مي‌كند. مقدار سيگنال جمعيت (EPS) در هر سايت 881/0 تا 957/0 درصد محاسبه شد كه نشان‌دهنده مناسب بودن تعداد نمونه‌هاي استخراجي در تمامي سايت‌ها و وجود ارزش براي مطالعات اقليم‌شناسي درختي در منطقه است. نتايج حاصل از همبستگي و حساسيت نشان داد كه پهناي حلقه‌هاي رويش سالانه درخت اُرس با بارندگي ماه آوريل و فصل بهار، رطوبت نسبي ماه ژانويه، مارس و آوريل و ضريب خشكسالي SPEI تمامي ماه‌ها رابطه مثبت (p < 0.05) و با دماي حداكثر ماه فوريه و مارس و دماي حداقل ماه اكتبر و مارس رابطه منفي (p < 0.05) دارد. هيچ رابطه معناداري با دماي ميانگين مشاهده نشد. همچنين مشخص شد درختان مناطق در سمت جنوب كوه (SH، SL و S) با رطوبت نسبي در فصل بهار رابطه مثبت (p < 0.05) دارند. همچنين درختان مناطق با ارتفاع بالا (NH، SH و H) با دماي حداقل فصل بهار رابطه منفي (p < 0.05) دارند. در نهايت مي‌توان نتيجه گرفت كه ارتفاع و جهت جغرافيايي بر رويش درختان در اين منطقه مؤثر بوده است. همچنين در كل منطقه مشخص شد كه پارامتر بارندگي و رطوبت نسبي اثر مثبت و دماي حداقل و دماي حداكثر اثر منفي بر رشد درختان دارد. علت آن را مي‌توان نزديكي كوه گنو به خليج‌فارس و ارتفاع از سطح دريا آن كوه دانست كه باعث كافي بودن رطوبت نسبي در دسترس درختان شده است و سطح مناسبي از بارندگي و رطوبت خاك براي درختان در هر به وجود مي‌آورد.
چكيده انگليسي :
Tree growth on an annual basis is assessed through the examination of tree ring width. The width of these tree rings is influenced by a multitude of variables. Variations in tree ring width serve as indicators of climate change effects from one year to the next. The field of tree dendroclimatology provides the means to reconstruct historical climate patterns. Given that meteorological data in Iran spans around 70 years, it becomes crucial and imperative to employ annual tree rings and dendroclimatology expertise for the reconstruction of Iran's past climate. The primary objective of this research is to investigate how climate change affects juniper tree growth in the Geno biosphere reserve, utilizing knowledge from dendrochronology. Within the Geno Mountain area, four sampling sites were carefully chosen, encompassing two aspects, namely north (N) and south (S) of the mountain, as well as two elevations, high (H) and low (L). In total, 125 Were sampled, but 92 trees were analyzed, with 23 trees in the south high (SH) site, 24 trees in the south low (SL) site, 23 trees in the north high (NH) site, and 22 trees in the north low (NL) site. To assess the impact of elevation and aspect on tree growth, the sites were further categorized into five distinct groups: NH and SH as high sites (H), SL and NL as low sites (L), SH and SL as south sites (S), NH and SH as north sites (N), and the total number of trees (AL). Following the measurement and subsequent crossdating and standardization of tree ring widths (TRWs), master chronologies were constructed and compared with climatic data. The oldest tree was identified in the NL region, with its chronology spanning from 1650 to 2022 (making it 372 years old). Statistical calculations of mean sensitivity (MS) for chronologies across all sites ranged from 0.46 to 0.59, underscoring the juniper tree's high sensitivity to climate fluctuations in this region. The Expressed Population Signal (EPS) values for each site fell between 88.1% and 95.7%, indicating the adequacy of the number of samples extracted in all sites and its high value for tree climatology studies in this region. The results of correlation coefficient tests revealed that April and spring precipitation and January, March and April relative humidity were positively and significantly correlated with tree ring width (p<0.05) as well as the SPEI drought index in all months. In contrast, the maximum temperatures of February and March, as well as the minimum temperatures of October and March, exhibited negative and significant correlations with tree ring width (p<0.05). However, no significant correlation was observed between tree ring widths and mean temperature. Additionally, trees in sites with south (SH, SL, and S) displayed a positive and significant correlation with relative humidity in spring (p<0.05). In addition, trees in sites with higher elevations (NH, SH, and H) exhibited a negative and significant correlation with minimum spring temperatures (p<0.05). Consequently, it can be concluded that elevational variation and geogradic aspects exerts a significant influence on tree growth in this mountainous area. Overall, minimum and maximum temperature have negative and precipitation and relative humidity have positive relation on tree. This result can be ascribed to the close proximity of Geno Mountain to the Persian Gulf and the mountain's considerable elevation, both of which contribute to a generous supply of relative humidity for the trees, leading to an equivalent level of rainfall in both aspects and consequently, similar soil water availability.
