توصيفگر ها :
تنوع ژنتيكي , گل مغربي , صفات مورفولوژي , تركيب اسيدهاي چرب روغن
چكيده فارسي :
اصلاح نباتات همانند تكامل، شديدا به تنوع ژنتيكي وابسته است. اطلاع از تنوع ژنتيكي ژرم پلاسم گياهي به اصلاحگر اجازه گزينش مواد ژنتيكي و مديريت مطلوب برنامه هاي اصلاحي را مي دهد.گل مغربي گياهي زينتي-دارويي است كه بذور آن حاوي تركيبات مطلوب اسيدهاي چرب به ويژه مقادير متنابهي از اسيدهاي چرب امگا-6 (ω-6) سودمند براي سلامت انسان مي باشد. مطالعه حاضر به منظور بررسي تنوع ژنتيكي صفات مورفولوژيك، فنولوژيك، عملكرد بذر، محتواي روغن و تركيبات اسيدهاي چرب روغن بذر دو گونه گل مغربي، در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان انجام شد. آزمايش در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. بذرهاي 19 ژنوتيپ در تاريخ 7 ارديبهشت 1401 در گلدان كشت و نشاها در مرحله 8-10 برگي با تراكم 17 بوته در مترمربع به زمين اصلي منتقل شدند. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه بين دو گونه مورد مطالعه، براي همه ي صفات اختلاف معني دار در سطح 1 و 5 درصد وجود داشته و تنوع قابل ملاحظه اي بين دو گونه مشاهده شد. ژنوتيپ هاي1 تا 13 كه متعلق به گونه گل زرد بودند، از نظر كليه صفات اندازه گيري شده اختلاف معني دار در سطح 1 و 5 درصد نشان دادند ولي ژنوتيپ هاي 14 تا 19 كه متعلق به گونه گل صورتي بودند براي صفات تعداد شاخه فرعي، وزن تر و خشك اندام هوايي و تعداد دانه در كپسول اختلاف معني دار نداشتند. بنابراين تنوع مشاهده شده در گونه گل صورتي كمتر از گونه گل زرد بود. همبستگي صفات حاكي از تاثير حداكثري اجزاي عملكرد از جمله وزن هزار دانه، تعداد دانه در كپسول و تعداد كپسول در بوته بر عملكرد دانه بود. ضمن اينكه برخي صفات ديگرنظير ارتفاع بوته، طول برگ و قطر ساقه نيز با عملكرد همبستگي مثبت داشت. با توجه به مشاهده همبستگي بالا و مثبت عملكرد روغن در هكتار و عملكرد دانه در مطالعه حاضر، انتخاب براي عملكرد دانه موجب افزايش عملكرد روغن در هكتار در شرايط محيطي مشابه مطالعه حاضر مي شود. تجزيه به مولفه هاي اصلي نيز در تاييد نتايج اهميت اجزاي عملكرد در تعيين عملكرد دانه گل مغربي بود بطوري كه حدود 70 درصد تغييرات عملكرد دانه با مولفه اول مشتمل بر وزن هزار دانه، تعداد دانه در كپسول، تعداد كپسول در بوته، ارتفاع بوته، طول برگ و قطر ساقه ايجاد شد. ضمن اينكه ژنوتيپ هاي 9،8،6 و 12 داراي بيشترين مقادير صفات نام برده بودند. نتايج حاصل از تجزيه خوشه اي حاوي سه كلاستر شد كه ژنوتيپ هاي گونه گل صورتي در كلاستر 3 و ژنوتيپ هاي گونه زرد در كلاسترهاي 1 و 2 جاي گرفتند. در مجموع نتيجه گيري شد كه اصلاح گل مغربي براي افزايش عملكرد دانه و روغن، نيازمند گزينش بوته هاي با بنيه، ارتفاع بلند، برگ هاي پهن، گل هاي فراوان و وزن دانه بالا مي¬باشد. ژنوتيپ 19 از گونه گل صورتي، ژنوتيپ برتر از نظر محتواي روغن بذر معرفي شد؛ در صورتي كه ژنوتيپ هاي 14 و 18 به دليل عملكرد دانه بالا، بيشترين عملكرد روغن در هكتار را داشتند. در گونه گل زرد ژنوتيپ 12 بيشترين عملكرد دانه در هكتار و ژنوتيپ هاي 13 و 9 بالاترين محتوا و عملكرد روغن در هكتار را داشتند.
چكيده انگليسي :
Plant breeding, like evolution, is highly dependent on genetic diversity. Knowledge of the genetic diversity of plant diversity allows the breeder to select genetic materials and manage the breeding programs. Evening primrose is an ornamental-medicinal plant whose seeds contain desirable combinations of fatty acids, especially large amounts of omega-6 fatty acids (ω 6). It is beneficial for human health. The present study was carried out in order to investigate the genetic diversity of morphological traits, seed yield, oil content and fatty acid compositions of two species of evening primrose, in the research farm of the Faculty of Agriculture of Isfahan University of Technology. The experiment was conducted in the form of a randomized complete block design with three replications. The seeds of 19 gen types were planted in pots on April 27, 2022, and seedlings were transferred to the main land at the stage of 8-10 leaves with a density of 17 plants per square meter. The results of analysis of variance of the data showed that there was a significant difference between the two studied species for all traits at the level of 1% and 5%, and considerable variation was observed between the two species. Gen types 1 to 13, which belonged to yellow flower species, showed significant differences at the level of 1 and 5% in terms of all measured traits, but in the gen types 14 to 19, which belonged to pink flower, no significant differences were observed for the traits of the number of sub-branches, fresh and dry weight of aerial parts and the number of seeds in the capsule. Therefore, the diversity observed in the pink flower variety was less than the yellow flower variety. Correlation of traits indicated the maximum effect of yield components such as weight of 1000 seeds, number of seeds per capsule and number of capsules per plant on seed yield. In addition, some other traits such as plant height, leaf length and stem diameter were also positively correlated with yield. Considering the high and positive correlation between oil yield per hectare and grain yield in the present study, selection for grain yield increases oil yield per hectare under environmental conditions similar to the present study. Principal component analysis also confirmed the results of the importance of yield components in determining evening primrose seed yield, so that about 70% of seed yield changes was justified with the first component including the weight of one thousand seeds, the number of seeds per capsule, the number of capsules per plant, plant height, leaf length and stem diameter. In addition, gen types 6, 8, 9 and 12 had the highest values of the mentioned traits. The results of cluster analysis contained three clusters, the gen types of the pink flower species were placed in cluster 3 and the gen types of the yellow species were placed in clusters 1 and 2. In general, it was concluded that the improvement of evening primrose to increase the yield of seeds and oil requires the selection of vigorous plants, tall with broad leaves, abundant flowers and high seed weight. Gen type 19 of the pink flower species was introduced as the superior gen type in terms of seed oil content while the gen types 14 and 18 had the highest yield of oil per hectare due to high seed yield. In the yellow flower species, gen type 12 had the highest seed yield per hectare, and gen types 13 and 9 had the highest oil content and yield per hectare.
