توصيفگر ها :
آب مجازي , مديريت منابع آبي , الگوهاي تجاري , صادرات و واردات
چكيده فارسي :
در اين تحقيق، يك تحليل جامع از الگوهاي توليد، مصرف، واردات و صادرات محصولات مهم كشاورزي در ايران با استفاده از يك مدل بهينه سازي دو هدفه كه شامل افزايش سود كشاورزي و كاهش آب مصرفي و همچنين قيد هاي مربوط به امنيت غذايي ، قيد هاي محدوديت صادرات ، واردات و توليد مي‌باشد انجام شده است. هدف اصلي اين مطالعه شناسايي نحوه توزيع منابع و جريان‌هاي تجاري محصولات كشاورزي در سطح كشور و همچنين بررسي مفهوم آب مجازي است. آب مجازي به معناي مقدار آبي است كه در فرآيند توليد يك محصول كشاورزي مصرف مي‌شود و سپس با صادرات آن محصول به ديگر مناطق يا كشورها در واقع اين آب است كه منتقل مي‌شود. درك اين مفهوم و نحوه توزيع آب مجازي مي‌تواند به سياست‌گذاران كمك كند تا تصميمات بهتري براي مديريت منابع آبي و كشاورزي كشور اتخاذ كنند. تحليل‌هاي انجام‌شده نشان مي‌دهد كه براي هر محصول كشاورزي، استان‌هاي خاصي به‌عنوان توليدكننده، صادركننده يا واردكننده عمده شناسايي شده‌اند. اين اطلاعات مي‌تواند به بهبود مديريت منابع كشاورزي و آبي در كشور كمك كند. به‌عنوان مثال، بر اساس بهينه سازي انجام شده براي محصول استراتژيك گندم، نياز غذايي كل كشور حدود 14 ميليون تن است كه از اين ميزان، بايد حدود 9.5 ميليون تن در داخل كشور توليد شود و نزديك به 6 ميليون تن از طريق واردات تأمين مي‌گردد. همچنين، حدود 776 هزار تن از گندم به كشورهاي ديگر صادر مي‌شود. در سطح داخلي، استان فارس بزرگترين صادركننده گندم و آب مجازي به ساير استان‌ها و استان تهران بزرگترين واردكننده گندم است. نتايج به‌دست‌آمده براي محصول جو نشان مي‌دهد كه كشور سالانه به حدود 4 ميليون تن جو نياز دارد كه 3 ميليون تن آن در داخل كشور توليد شده و 2 ميليون تن نيز از طريق واردات تأمين مي‌شود.يا مثلا براي محصول پياز، استان كرمان با توليد 293,100 تن، بزرگترين توليدكننده پياز در كشور است و سهمي بيش از 20.1 درصد از كل توليد كشور دارد. استان‌هاي اصفهان (228,069 تن) و آذربايجان شرقي (112,550 تن) نيز از توليدكنندگان بزرگ پياز در ايران هستند، كه به ترتيب حدود 15.7 درصد و 7.7 درصد از كل توليد را به خود اختصاص داده‌اند. اين الگوهاي توزيع نشان مي‌دهد كه مديريت مناسب توليد و تجارت مي‌تواند به كاهش فشار بر منابع آبي مناطق كم‌آب كمك كند.. در محصولاتي مانند عدس و لوبيا نيز وابستگي بالايي به واردات مشاهده مي‌شود، به‌ويژه در استان‌هايي كه منابع آبي محدودتر دارند. اين امر نشان مي‌دهد كه برخي استان‌ها براي تأمين نيازهاي خود نيازمند واردات محصولات كشاورزي و به‌ويژه آب مجازي هستند. از سوي ديگر، استان‌هايي مانند فارس و لرستان در توليد و صادرات اين محصولات نقش اساسي دارند. نتايج كلي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه با بهره‌گيري از داده‌هاي به‌دست‌آمده و شناسايي الگوهاي موجود در توليد و توزيع محصولات كشاورزي، مي‌توان استراتژي‌هاي مناسبي براي بهينه‌سازي مصرف آب و افزايش بهره‌وري در بخش كشاورزي اتخاذ كرد. اعمال سناريوهاي مختلف در مديريت منابع آبي و توزيع محصولات مي‌تواند به كاهش وابستگي به واردات و تقويت توليد داخلي منجر شود. اين امر نه‌تنها به پايداري منابع آبي كشور كمك مي‌كند، بلكه به بهبود امنيت غذايي و توسعه پايدار كشاورزي نيز منجر مي‌شود. در نهايت، اين تحقيق نشان مي‌دهد كه استان‌هاي مختلف كشور با توجه به منابع آبي و ظرفيت‌هاي توليدي خود، نقش‌هاي متفاوتي در تأمين نيازهاي كشاورزي و مديريت آب مجازي ايفا مي‌كنند، و شناخت دقيق اين نقش‌ها مي‌تواند به بهبود سياست‌گذاري‌هاي ملي كمك كند.
چكيده انگليسي :
This study presents a comprehensive analysis of production, consumption, import, and export patterns of major agricultural products in Iran using a bi-objective optimization model. The model aims to maximize agricultural profit while minimizing water consumption, subject to food security constraints, as well as export, import, and production limitations. The primary objective is to identify the optimal distribution of resources and trade flows of agricultural products at a national level and to explore the concept of virtual water. Virtual water refers to the amount of water consumed during the production process of an agricultural product, which is then transferred to other regions or countries when the product is exported. Understanding this concept and the distribution of virtual water can assist policymakers in making better decisions for water and agricultural resource management.The analysis reveals that specific provinces serve as major producers, exporters, or importers for each agricultural product. This information can improve the management of agricultural and water resources. For instance, the optimization results for wheat, a strategic crop, indicate that the country requires approximately 14 million tons, of which 9.5 million tons should be produced domestically, and nearly 6 million tons should be imported. Additionally, about 776 thousand tons of wheat are exported to other countries. Domestically, Fars province is the largest exporter of wheat and virtual water to other provinces, while Tehran is the largest importer of wheat.Results for barley show that the country requires about 4 million tons annually, with 3 million tons produced domestically and 2 million tons imported. For onions, Kerman province is the largest producer with 293,100 tons, accounting for over 20.1% of the country's total production. Isfahan (228,069 tons) and East Azerbaijan (112,550 tons) are also major onion producers in Iran, contributing 15.7% and 7.7% of the total production, respectively. These distribution patterns indicate that proper management of production and trade can alleviate water stress in water-scarce regions. High dependence on imports is observed for products like lentils and beans, especially in provinces with limited water resources. This suggests that some provinces rely on imports of agricultural products and, consequently, virtual water to meet their needs. On the other hand, provinces like Fars and Lorestan play a significant role in the production and export of these products.Overall, the findings demonstrate that by utilizing the obtained data and identifying existing patterns in agricultural production and distribution, appropriate strategies can be developed to optimize water consumption and enhance agricultural productivity. Implementing various scenarios in water resource management and product distribution can reduce import dependency and strengthen domestic production. This not only contributes to the sustainability of the country's water resources but also improves food security and sustainable agricultural development. Ultimately, this research indicates that different provinces in the country play distinct roles in meeting agricultural needs and managing virtual water based on their water resources and production capacities. A thorough understanding of these roles can enhance national policymaking.
