شماره مدرك :
19846
شماره راهنما :
2260 دكتري
پديد آورنده :
وقار، مسلم
عنوان :

بررسي پاسخ ژنوتيپ‌هاي گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) به تنش شوري، تغذيه برگي سولفات روي و افزايش غلظت دي اكسيد كربن

مقطع تحصيلي :
دكتري
گرايش تحصيلي :
آگروتكنولوژي
محل تحصيل :
اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان
سال دفاع :
1403
صفحه شمار :
دوازده، 123 ص،: مصور، جدول، نمودار
توصيفگر ها :
تغيير اقليم , تنوع ژنتيكي , روغن دانه , شاخص پايداري غشا , شاخص‌هاي تحمل شوري , كشاورزي شورزي , عملكرد دانه , فعاليت آنزيمي
تاريخ ورود اطلاعات :
1403/07/28
كتابنامه :
كتابنامه
رشته تحصيلي :
كشاورزي
دانشكده :
مهندسي كشاورزي
تاريخ ويرايش اطلاعات :
1403/08/01
كد ايرانداك :
23075287
چكيده فارسي :
تنش شوري، به عنوان يكي از مهم‌ترين تنش‌هاي غير زيستي و افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن اتمسفري، به عنوان يكي از پيامدهاي اصلي تغييرات اقليمي، آثار قابل توجهي بر گياهان دارند. گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)به عنوان يك گياه دانه روغني مهم با تحمل نسبي به شوري مي‌تواند گزينه مناسبي براي كشت در مناطق شور باشد. پژوهش حاضر به بررسي بر هم كنش تنش شوري، محلول‌پاشي سولفات روي و افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن بر خصوصيات مورفولوژيك، فيزيولوژيك و بيوشيميايي گلرنگ در دو آزمايش مزرعه‌اي و گلخانه‌اي پرداخته است. در آزمايش مزرعه‌اي، تنش شوري با استفاده از كلريد سديم در دو سطح (2 و 12 دسي زيمنس بر متر) و محلول‌پاشي سولفات روي با غلظت 3 در هزار در دو مرحله (شروع گلدهي و 10 روز پس از آن) روي 9 ژنوتيپ گلرنگ اعمال شد. تنش شوري باعث كاهش عملكرد دانه، عملكرد كاه، ارتفاع بوته، درصد و عملكرد روغن، محتواي نسبي آب برگ، غلظت كلروفيلa، b، كاروتنوئيدها، Fv/Fm، شاخص پايداري غشا، بهره‌وري مصرف آب، غلظت پتاسيم، كلسيم، روي و نسبت پتاسيم به سديم شد، در حالي كه غلظت مالون‌دي‌آلدئيد، پرولين، فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز، پراكسيداز، آسكوربات پراكسيداز و غلظت سديم را افزايش داد. محلول‌پاشي سولفات روي باعث افزايش عملكرد دانه، عملكرد كاه، شاخص برداشت، كارآيي مصرف آب، درصد و عملكرد روغن، غلظت روي، نسبت پتاسيم به سديم، غلظت كلروفيلa، b، كاروتنوئيدها، Fv/Fm، محتواي نسبي آب برگ، شاخص پايداري غشا و فعاليت آنزيم‌هاي كاتالاز، پراكسيداز و آسكوربات پراكسيداز شد. همچنين غلظت مالون‌دي‌آلدئيد، پرولين، سديم و كلسيم را كاهش داد. ژنوتيپ اراك به‌عنوان ژنوتيپ برتر در شرايط مزرعه‌اي شناسايي شد. در آزمايش گلخانه‌اي، دو سطح دي‌اكسيد كربن (400 و 700 ميكرومول بر مول) و سه سطح شوري (شاهد، 6 و 12 دسي زيمنس بر متر) روي 4 ژنوتيپ گلرنگ اعمال شد. افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن باعث افزايش وزن خشك اندام هوايي، وزن خشك ريشه، حجم ريشه، وزن دانه، درصد روغن، Fv/Fm، محتواي نسبي آب برگ، غلظت كلروفيلa، b، كاروتنوئيدها، شاخص پايداري غشا، غلظت پتاسيم، نسبت پتاسيم به سديم، بهره‌وري مصرف آب و شاخص‌هاي تحمل شوري (STI, CSI, YSI) شد، در حالي كه غلظت پراكسيد هيدروژن، غلظت سديم و پرولين را كاهش داد. تنش شوري متوسط در شرايط دي‌اكسيد كربن بالا، وزن خشك اندام هوايي، وزن دانه، بهره‌وري مصرف آب و شاخص‌هاي تحمل شوري را افزايش داد اما تنش شوري شديد باعث كاهش وزن خشك اندام هوايي در همه ژنوتيپ‌ها به جز PI-301055 شد و وزن دانه را در ژنوتيپ اراك كاهش داد. ژنوتيپ‌هاي كوسه و C411 به عنوان ژنوتيپ‌هاي برتر در شرايط آزمايش گلخانه‌اي شناسايي شدند. به طور كلي، محلول‌پاشي سولفات روي مي‌تواند به عنوان يك راهبرد مديريتي براي كاهش آثار منفي تنش شوري در گياه گلرنگ استفاده شود، اگرچه اثربخشي اين روش به ژنوتيپ و شدت تنش بستگي دارد. همچنين، افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن به عنوان يكي از پيامدهاي تغيير اقليم، مي‌تواند آثار مثبت و يا منفي بر رشد و عملكرد گلرنگ داشته باشد كه اين پيامدها تحت تنش شوري و بسته به ژنوتيپ متفاوت است.
چكيده انگليسي :
Salinity stress is a critical abiotic challenge for plants, while rising atmospheric carbon dioxide levels, a key indicator of climate change, also significantly impact plant growth. Safflower (Carthamus tinctorius L.), an important oilseed crop with relative salinity tolerance, is a promising candidate for cultivation in saline areas. This study explored the interaction effects of salinity stress, zinc sulfate application, and increased carbon dioxide on the morphological, physiological, and biochemical characteristics of safflower in both field and greenhouse experiments. In the field experiments, salinity stress was induced using sodium chloride at two levels (2 and 12 dS/m), and zinc sulfate was applied via foliar spraying at a concentration of 3% in two stages (at the beginning of flowering and 10 days later) across nine safflower genotypes. Salinity stress reduced grain yield, straw yield, plant height, oil content and yield, relative leaf water content, chlorophyll a, b, carotenoids, Fv/Fm, membrane stability index, water use efficiency, potassium, calcium, zinc, and the potassium-to-sodium ratio. However, it increased levels of malondialdehyde, proline, and the activities of catalase, peroxidase, and ascorbate peroxidase enzymes, along with sodium accumulation. Conversely, zinc sulfate application increased grain yield, straw yield, harvest index, water use efficiency, oil content and yield, zinc content, the potassium-to-sodium ratio, chlorophyll a, b, carotenoids, Fv/Fm, relative leaf water content, membrane stability index, and the activities of catalase, peroxidase, and ascorbate peroxidase enzymes, while reducing malondialdehyde, proline, sodium, and calcium levels. The Arak genotype was identified as superior under field conditions. In the greenhouse experiment, two levels of carbon dioxide (400 and 700 µmol/mol) and three levels of salinity (control, 6, and 12 dS/m) were applied to four safflower genotypes. Increased carbon dioxide levels led to higher dry weight of shoots and roots, root volume, seed weight, oil content, Fv/Fm, relative leaf water content, chlorophyll a, b, carotenoids, membrane stability index, potassium content, potassium-to-sodium ratio, water consumption, and salinity tolerance indices (STI, CSI, YSI), while reducing hydrogen peroxide, sodium, and proline levels. Moderate salinity stress under elevated carbon dioxide conditions increased shoot dry weight, seed weight, water consumption, and salinity tolerance indices, though severe salt stress significantly reduced shoot dry weight in all genotypes except PI-301055, and notably in the Arak genotype. The Koseh and C411 genotypes were identified as superior under greenhouse conditions. Overall, zinc sulfate foliar application appears to be an effective management strategy for mitigating the negative effects of salinity stress in safflower plants, though its efficacy depends on the genotype and severity of stress. Additionally, elevated carbon dioxide levels, a key aspect of climate change, can have varying positive or negative effects on safflower growth and performance, depending on the level of salinity stress and genotype.
استاد راهنما :
حميدرضا عشقي زاده , پرويز احسان زاده
استاد مشاور :
احمد ارزاني , مرتضي زاهدي
استاد داور :
محمدرضا مصدقي , قدرت اله سعيدي , محمود رضا تدين
لينک به اين مدرک :

بازگشت