تجزيه عليت و سرعت پرشدن دانه در برنج تحت سه آرايش كاشت

چكيده فارسي :

اين آزمايش به منظور مطالعه روابط علت و معلولي بين صفات و تعيين سرعت دوره موثر پرشدن دانه 9رقم برنج در آرايش هاي كاشت 15x15،5/22 x5/22و30x30سانتي متر به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در موسسه تحقيقات برنج كشور واقع در رشت و در سال زراعي 1380 اجرا گرديد.اختلاف بين آرايش هاي كاشت براي صفات عملكرد دانه ، طول خوشه ، طول برگ پرچم ، طول شلتوك ،شكل شلتوك ، شاخص برداشت و بسياري از صفات مرتبط با كيفيت به جز قوام ژل و شكل برنج سفيد معني دار نبود. اختلاف بين ژنوتيپ ها به جز در مورد صفت سرعت رشد براي بقيه صفات معني دار بود. همبستگي بين عملكرد در واحد سطح با عملكرد كپه ، حداكثر تعداد پنجه ، تعداد روز تا خوشه دهي ، توان پنجه زني ، زيست توده مرحله خوشه دهي ، تعداد خوشچه ثانويه تعداد روز تا رسيدگي و شاخص برداشت مثبت نبود. همبستگي بين عملكرد در واحد سطح با تعداد خوشه ، عملكرد كپه ، ارتفاع بوته ، حداكثر تعداد پنجه ، سرعت رشد محصول با كاهش فاصله كاشت بين كپه ها شديدتر شد. نتايج رگرسيون مرحله اي براي عملكرد دانه در واحد سطح و صفات وابسته نشان داد كه در مجموع آرايش هاي كاشت به ترتيب صفات تعداد روز تا رسيدگي و توان پنجه زني درصد بيشتري از تغييرات عملكرد دانه را توجيه مي كنند. با افزايش فاصله بين كپه ها نقش صفاتي كه در افزايش سطح سبزينه اي گياه نقش دارند، محسوس گرديد به طوري كه در آرايش كاشت 5/22 x5/22سانتي متر صفات عرض برگ زير برگ پرچم و مساحت برگ زير برگ پرچم از جمله صفاتي بودند كه وارد مدل نهايي عملكرد شدند. در آرايش كاشت 30x30 سانتي متر تعداد خوشه ، وزن خوشه و ارتفاع بوته مدل نهايي عملكرد را تشكيل دادند. نتايج تجزيه به مولفه هاي اصلي در مجموع آرايش هاي كاشت نشان داد كه عملكرد كپه ، تعداد دانه پر،وزن خوشه ، زيست نوده در مرحله خوشه دهي ، مساحت برگ پرچم ، تعداد خوشچه ثانويه ، طول دوره موثر پر شدن دانه و شاخص برداشت نقش مهمي در توجيه تنوع كل دارند.تجزيه به عامل ها براي مجموع آرايش هاي كاشت چهار عامل پنهاني كه در مجموع 12/70 درصد از تغييرات داده ها را توجيه مي نمايند معرفي كرد، عامل اول به عنوان ساختار گياه و مرتبط با منبع و مقصدهاي فيزيولوژيك و عامل دوم به عنوان مولفه اي از طول معرفي شد. افزايش عوامل اول و دوم منجر به افزايش تعداد و وزن دانه ها خواهد شد. جهت تجزيه عليت و بررسي ضرايب مسير از يك مدل علي مركب استفاده شد. تجزيه مسير براي هريك ازآرايش هاي كاشت و براي مجموع آرايش هاي كاشت نشان داد كه صفات تعداد خوشه ، تعداد دانه پر، مساحت برگ پرچم ، تعداد خوشچه اوليه مهمترين اجزاء تاثير گذار بر عملكرد دانه هستند....

صبوري، حسين

تجزيه عليت و سرعت پرشدن دانه در برنج تحت سه آرايش كاشت