توصيفگر ها :
تنش شوري , پتاسيم , روي , گندم , بك كراس روشن , كوير
چكيده فارسي :
شوري يكي از مهمترين عوامل محيطي محدود كننده توليدات كشاورزي در ايران و جهان است. شوري با اثر بر غلظت عناصر غذايي سبب ايجاد كمبود آن در گياه مي‌گردد و جذب عناصر از جمله پتاسيم و روي براي گياهان كاهش مي‌يابد. اين پژوهش به منظور بررسي تأثير تغذيه برگي پتاسيم و روي در كاهش اثرات مخرب تنش شوري بر ميزان رشد، شاخص‌هاي فيزيولوژيك و غلظت اين عناصر در دو رقم گندم نان بك كراس روشن و كوير انجام شد.
آزمايش در گلخانه¬هاي پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان در قالب طرح بلوك¬هاي كامل تصادفي بر پايه فاكتوريل، در چهار سطح شوري آب آبياري( سطوح شوري 2، 6، 9 و12 دسي¬زيمنس بر متر ) تحت دو مرحله محلول¬پاشي سولفات پتاسيم و سولفات روي، در سه تكرار انجام شد. به منظور ايجاد تنش شوري از نمك‌هاي كلريد كلسيم، كلريد منيزيم و كلريد سديم (NaCl) (به نسبت وزني 2:1:1 در آب شهري) استفاده شد. براي اعمال تغذيه برگي از محلول‌هاي سولفات پتاسيم و سولفات روي (4 گرم در ليتر) استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه تنش شوري سبب كاهش تعداد برگ، ارتفاع بوته، طول سنبله، وزن خشك شاخساره، وزن هزار دانه و همچنين سبب كاهش درصد جوانه‌زني در دو رقم شد. همچنين شوري سبب كاهش غلظت آهن، پتاسيم، روي، فسفر، كلسيم، منيزيم، نيتروژن در شاخساره و كاهش ميزان كلروفيل a و b در دو رقم شد. در مقابل تغذيه برگي پتاسيم و روي منجر به افزايش معني‌داري در وزن خشك شاخساره، وزن هزار دانه و همچنين افزايش غلظت آهن، پتاسيم، روي، فسفر، كلسيم، منيزيم شاخساره در دو رقم شد. پتاسيم و روي همچنين سبب افزايش ميزان كارتنوئيد كل و كاهش ميزان پرولين در دو رقم شد. پتاسيم و روي در رقم بك كراس روشن سبب افزايش ارتفاع بوته، افزايش غلظت نيتروژن شاخساره و كاهش غلظت سديم شاخساره و در رقم كوير سبب افزايش طول سنبله، كاهش نشت يوني شد. برهمكنش بين پتاسيم و روي و شوري سبب افزايش ميزان پرولين در دو رقم شد. در رقم بك كراس روشن اين برهمكنش سبب كاهش سديم و افزايش نيتروژن شاخساره و در رقم كوير سبب افزايش غلظت كلسيم و منيزيم در شاخساره شد. در هر دو رقم تأثير پتاسيم و روي و برهمكنش آن‌ها با شوري بر ميزان كلروفيل a و b روند يكنواختي را نشان نداد و در بعضي سطوح شوري سبب افزايش و در بعضي سطوح سبب كاهش ميزان كلروفيل a و b شد.
چكيده انگليسي :
Salinity is one of the most significant environmental factors limiting agricultural production in Iran and globally. It affects nutrient concentrations, leading to deficiencies in plants, and reduces the uptake of essential elements such as potassium and zinc. This study investigates the impact of foliar nutrition with potassium and zinc in mitigating the harmful effects of salinity stress on growth, physiological indices, and the concentration of these elements in two wheat cultivars: Back-Cross Roshan and Kavir the experiment was conducted in the research greenhouses of the collage of Agriculture Isfahan University of Technology using a completely randomized block design based on factorial arrangements. Four salinity levels of irrigation water (2, 6, 9, and 12 dS/m) were tested under two stages of foliar application with potassium sulfate and zinc sulfate, with three replications. Salinity stress was induced using calcium chloride, magnesium chloride, and sodium chloride (NaCl) in a weight ratio of 1:1:2 dissolved in tap water. Foliar nutrition was applied using solutions of potassium sulfate and zinc sulfate (4 g/L). Results indicated that salinity stress led to a decrease in the number of leaves, plant height, spike length, dry weight of the shoot system, thousand grain weight, and germination percentage in both cultivars. Additionally, salinity reduced the concentrations of iron, potassium, zinc, phosphorus, calcium, magnesium, and nitrogen in the shoot system while decreasing chlorophyll a and b levels. Conversely, foliar application of potassium and zinc significantly increased dry weight of the shoot system, thousand grain weight, and concentrations of iron, potassium, zinc, phosphorus, calcium, and magnesium in both cultivars. Furthermore, potassium and zinc enhanced total carotenoid content while reducing proline levels. In the Back-Cross Roshan cultivar, potassium and zinc increased plant height and nitrogen concentration while decreasing sodium concentration in the shoot system. In contrast, for the Kavir cultivar, these nutrients increased spike length and reduced ion leakage. The interaction between potassium and zinc with salinity resulted in increased proline levels in both cultivars. In Backcross Roshan, this interaction decreased sodium while increasing nitrogen concentration in the shoot system; whereas in Kavir, it led to increased calcium and magnesium concentrations. In both cultivars, the effects of potassium and zinc as well as their interaction with salinity on chlorophyll a and b did not follow a uniform trend; at certain salinity levels they caused an increase while at others they resulted in a decrease in chlorophyll content.
