توصيفگر ها :
گل آهار , تنش خشكي , تلاقي , آناليز رنگ , تحمل به خشكي , هيبريد
چكيده فارسي :
اين پژوهش به منظور ارزيابي نتاج حاصل از هيبريداسيون گل آهار (Zinnia elegans) تحت تنش خشكي 10 ژنوتيپ گل آهار، در مزرعه¬ي آموزشي پژوهشي دانشگاه صنعتي اصفهان (مزرعه چاه اناري) و در سال زراعي 1401-1402 انجام پذيرفت. در اين پژوهش ژنوتيپ¬ها در دو محيط رطوبتي (40 درصد تخليه براي محيط نرمال، 60 درصد براي تنش) و در قالب طرح بلوك كامل تصادفي مورد ارزيابي قرار گرفتند. تنش خشكي تيمارها پس از استقرار گياه و از زمان شروع گل¬دهي آغاز شد. داده¬هاي مورفولوژيكي در دو مرحله¬ي قبل و بعد از اعمال تنش، از هر دو محيط شاهد و تنش برداشت شد. نتايج تجزيه واريانس قبل از اعمال تنش، نشان داد كه بين دو محيط تنش و عدم تنش (شاهد)، از نظر تمامي صفات به جزء تعداد گل¬آذين و قطر ساقه، تفاوت معني¬دار وجود نداشت؛ بنابراين مي¬توان شرايط دو محيط را قبل اعمال تنش تقريبا يكسان دانست. با اين حال بين نتاج در اكثر صفات مورفولوژيكي تفاوت معني¬داري قبل از اعمال تنش وجود داشت كه نشان از تنوع بين نتاج مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسي دارد. نتايج تجزيه واريانس بعد از اعمال تنش نشان داد كه ژنوتيپ¬ها از نظر صفات ارتفاع، تعداد گل¬آذين، قطر گل¬آذين، قطر ساقه، قطر غنچه، مساحت برگ، طول برگ، عرض برگ، قطر تاج بوته و وزن تر و خشك بوته تفاوت معني¬داري را بين دو محيط شاهد و تنش خشكي نشان دادند. بين ژنوتيپ¬ها هم در همه¬ي صفات به جز در صفت تعداد گلچه¬هاي شعاعي و صفت قطر غنچه تفاوت معني¬دار وجود داشت. نتايج بعد از اعمال تنش خشكي نشان ازكاهش ويژگي¬هاي مورفولوژيكي گل آهار، شامل ارتفاع، تعداد چرخش گلچه¬هاي شعاعي، تعداد گل¬آذين، قطر گل¬آذين، قطر ديسك مركزي، قطر ساقه، قطر غنچه، مساحت برگ، طول برگ، عرض برگ، قطر تاج بوته و وزن تر و خشك بوته، تحت تاثير تنش خشكي داشت. تنش خشكي، صفات فيزيولوژيكي ميزان نشت الكتروليت، محتواي مالون¬دي-آلدئيد، ميزان آنزيم¬هاي پراكسيداز، آسكوربات پراكسيداز و كاتالاز را افزايش، اما محتواي نسبي آب برگ را كاهش داد. تغييرات مولفه¬هاي رنگي، بين نتاج با رنگ روشن و نتاج¬ با رنگ تيره متفاوت بود. تحت تنش خشكي، روشنايي رنگ، براي نتاج با رنگ¬هاي روشن كاهش و برعكس براي نتاج با رنگ-هاي تيره افزايش نشان داد. همچنين بعضي ژنوتيپ¬ها افزايش و بعضي كاهش ميزان قرمزي را داشتند. افزايش زردي و افزايش سطح اشباع يا شدت يك رنگي نيز در همه¬ي ژنوتيپ¬ها تحت تنش خشكي مشاهده شد. اين در حالي بود كه در زمين شاهد و با آبياري نرمال افزايش قرمزي رنگ گل¬ها و كاهش زردي رخ داد. نتايج تجزيه به مؤلفه¬هاي اصلي قبل و بعد از اعمال تنش در زمين شاهد نشان داد كه همبستگي بين صفات با گذر زمان تحت شرايط آبياري نرمال افزايش نشان داد. در مقابل در محيط تنش پس از اعمال تنش خشكي، همبستگي بين صفات كاهش يافته و افت صفات مورفولوژيكي مشاهده شد. ارزيابي شاخص¬هاي تحمل به تنش براي صفات اقتصادي تعداد و قطر گل¬آذين نشان داد كه ژنوتيپ¬ قرمز (Red) مقاوم¬ترين ژنوتيپ به تنش خشكي بوده و ژنوتيپ زرد ((Yellow تحمل بسيار كمتري نسبت به تنش خشكي نشان داد. نتاج قرمز حاصل از تلاقي، براي ادامه مطالعات و كشت در مناطق خشك كشور پيشنهاد مي¬گردند.
چكيده انگليسي :
This research conducted to evaluate the outcomes of hybridization in Zinnia elegans under drought stress using 10 zinnia genotypes. The study carried out at the educational-research farm of Isfahan University of Technology (Chah Anari Farm) during the 2021–2022 agricultural year. The genotypes were evaluated in two moisture environments (40% depletion for normal conditions and 60% depletion for stress conditions) using a randomized complete block design. Drought stress applied after plant establishment and the onset of flowering. Morphological data were collected from both control and stress environments before and after stress application. Analysis of variance (ANOVA) results before stress application revealed no significant differences between the control and stress environments for all traits except inflorescence number and stem diameter, indicating nearly identical pre-stress conditions. However, significant differences observed among progenies for most morphological traits, reflecting genetic diversity. Post-stress ANOVA results showed that genotypes exhibited significant differences in traits such as plant height, inflorescence number, inflorescence diameter, stem diameter, bud diameter, leaf area, leaf length, leaf width, plant crown diameter, and fresh and dry plant weight between the control and stress environments. Significant differences among genotypes observed for all traits except ray floret number and bud diameter. Drought stress reduced morphological traits, including plant height, ray floret whorl number, inflorescence number, inflorescence diameter, central disk diameter, stem diameter, bud diameter, leaf area, leaf length, leaf width, plant crown diameter, and fresh and dry plant weight. Physiological traits such as electrolyte leakage, malondialdehyde (MDA) content, and the activity of peroxidase (POD), ascorbate peroxidase (APX), and catalase (CAT) enzymes increased under drought stress, while relative leaf water content decreased. Color component variations differed between light- and dark-colored progenies. Under drought stress, lightness decreased in light-colored progenies but increased in dark-colored ones. Redness increased in some genotypes and decreased in others, while yellowness and color saturation (intensity) increased across all genotypes. In contrast, under normal irrigation, redness increased and yellowness decreased. Principal component analysis (PCA) revealed increased trait correlations over time under normal irrigation, whereas drought stress reduced correlations and caused a decline in morphological traits. evaluation of stress tolerance indices for economically important traits (inflorescence number and diameter) identified the red genotype as the most drought-tolerant, while the yellow genotype showed the least tolerance. Red hybrid progenies are recommended for further studies and cultivation in arid regions of Iran.
