توصيفگر ها :
تابع انتخاب منبع , گونه غيربومي , گونه مهاجم , مدلسازي الگوي پراكنش , مدلسازي الگوي لانه گزيني
چكيده فارسي :
گونههاي غيربومي گونههايي هستند كه به صورت طبيعي در يك زيستگاه وجود ندارند و توسط انسان به صورت عمدي و يا تصادفي به زيستگاه جديد معرفي ميشوند. اين گونهها ميتوانند به گونههاي مهاجم تبديل شوند و به دليل عدم وجود صياد طبيعي آنها در زيستگاه جديد، در رقابت با گونههاي بومي موفقتر عمل ميكنند. اين گونهها به سرعت تكثير ميشوند و ممكن است باعث كاهش جمعيت گونههاي بومي و انقراض آنها گردند. امروزه، گسترش شهرها اجتناب ناپذير است و افزايش حضور حيوانات وحشي در مناطق شهري در سراسر جهان قابل پيش بيني است. بنابراين، درك بومشناسي گونههاي غيربومي در محيطهاي شهري، به ويژه با هدف معرفي برنامههاي مديريتي مؤثر، امري بسيار مهم و ضروري تلقي ميگردد. در اين مطالعه عوامل موثر بر الگوي پراكنش و لانهگزيني گونه غيربومي خدنگ بزرگ در شهر اصفهان در دو مقياس خرد و كلان مورد بررسي قرار گرفته است. در مقياس خرد الگوي لانهگزيني خدنگ با استفاده از نقاط حضور و عدم حضور لانه و متغيرهاي محيطي اندازهگيري شده طي عمليات مستقيم ميداني با استفاده از رويكرد مدلهاي خطي تعميم يافته (GLM) بررسي شد. در مقياس كلان نيز علاوه بر نقاط لانه، ساير نقاط حضور گونه در سطح شهر جمعآوري شده و نقاط عدم حضور به طور تصادفي در سطح شهر انتخاب و با استفاده از رويكرد تابع انتخاب منبع (RSF) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. مدلسازي نقاط حضور بر اساس رويكرد RSF در دو محدوده بافري 500 متر و 1000 متر پيرامون نقاط حضور و عدم حضور انجام شده و متغيرهاي زيستي در اين دو سطح بصورت جداگانه در محيط GIS اندازه¬گيري شد. در مدلسازيها ابتدا يك مدل عمومي با حضور تمامي متغيرهاي محيطي برازش يافته و معناداري تاثير متغيرها بر لانهگزيني و حضور گونه بررسي شد. سپس مدل¬هاي مختلفي از تركيب¬ مهمترين متغيرها ساخته شده و بر اساس معيار اطلاعاتي آكائيكه (AIC) اولويت¬بندي شدند. مدل عمومي GLM الگوي لانه گزيني نشان داد كه متغيرهاي منابع آبي و زمينهاي كشاورزي اثر معناداري بر حضور و عدم حضور لانه دارند. در صورتي كه مابقي متغيرها شامل شكل زمين، ارتفاع و تراكم پوشش گياهي، وجود پسماند و وجود ساخت و ساز اختلاف معناداري را بين نقاط حضور و عدم حضور لانه نشان نميدهند. مدل عمومي GLM الگوي پراكنش گونه در بافر 500 متر نشان داد كه تمامي متغيرها اثر معناداري بر حضور گونه در سطح 95 درصد دارند. متغيرهاي طول خيابان، مساحت درختزارها، مساحت زمينهاي كشاورزي، هيدروگرافي و ميانگين ارتفاع اثر مثبتي بر حضور گونه داشته و متغير پستي و بلندي و تراكم بلوكهاي ساختماني بر حضور گونه اثر منفي دارد. در مدل عمومي GLM الگوي پراكنش گونه در بافر يك كيلومتر متغيرهاي مساحت درختزارها، مساحت زمينهاي كشاورزي، هيدروگرافي و ميانگين ارتفاع اثر معنادار و مثبتي بر حضور گونه داشتند. با توجه به گسترش شهرها و تغييرات محيطي به دست انسان، درك عوامل موثر بر گسترش گونههاي غيربومي مهاجم ضروري است كه با كشف الگوهاي پراكنش و شناسايي محدوده حضور گونهها ميتوان اقدامات دقيقي براي حفاظت و مديريت اين گونهها در محيطهاي شهري ايجاد كرد.
چكيده انگليسي :
Introduced species are organisms that do not naturally exist in a particular habitat & are brought into a new environment by humans, either intentionally or accidentally. These species can become invasive, as they often lack natural predators in their new surroundings. This absence allows them to compete more successfully with native species, leading to rapid population growth & a decline in native species populations, which can ultimately result in extinction. In today's world, urban expansion is unavoidable, & the presence of wild animals in urban areas is expected to increase globally. An understanding of the ecology of introduced & invasive species is crucial, particularly for the development of effective management programs when necessary. This study investigated the factors affecting the distribution & establishment patterns of the Indian gray mongoose in Isfahan City. Research was conducted at both micro & macro scales. At the micro scale, the nesting patterns of the mongoose were examined by analyzing the presence & absence of nests, along with environmental variables measured during field surveys, using generalized linear models (GLMs). On a macro scale, in addition to the nesting sites, other points of species presence were collected in the city of Isfahan, while absence points were randomly selected & analyzed using the resource selection function approach. Subsequently, a general model was fitted with all environmental variables to examine the significance of their effects on nesting & species presence. The results of GLM of the nesting pattern indicated that water resources & agricultural land significantly influence the presence or absence of nests. In contrast, other variables, such as topography, vegetation height & density, the presence of waste, & construction, did not demonstrate a significant difference in nest presence or absence. Furthermore, the GLM assessing species distribution within a 500-meter buffer revealed that all variables significantly affect the presence & absence of species at the 95% confidence level. Variables such as street length, tree cover area, agricultural land area, hydrography, & average elevation positively influence the presence of the species. In contrast, topographic diversity & building block density negatively impact species presence. The general linear model analyzing the species distribution pattern within a one-kilometer buffer around presence & absence points indicated that tree cover area, agricultural land area, hydrography, & average elevation significantly & positively affect species presence. The other variables within the one-kilometer buffer do not demonstrate a significant difference in relation to species presence or absence. Given the expansion of urban areas & the environmental changes induced by human activity, it is crucial to understand the factors influencing the spread of invasive species. By identifying distribution patterns & determining species ranges, effective measures can be implemented to protect & manage such species in urban environments.
