چكيده فارسي :
سفيدبالك پنبه )tabaci Bemisia )و سفيدبالك گلخانه )vaporariorum Trialeurodes )آفات پليفاژي هستند كه با تغذيه از
گياهان و انتقال ويروسهاي گياهي باعث خسارت به گياهان ميزبان ميشوند. عسلك پنبه شامل يك مجموعهاي از چندين گونه
است كه تنها در ويژگيهاي ژنتيكي با يكديگر تفاوت دارند. حشرات اين مجموعه را تحت عنوان بيوتيپ معرفي ميكنند كه
مهاجمترين و معروفترين آنها، بيوتيپهاي آسياي ميانه-خاورميانه )1MEAM )و مديترانهاي )MED )شناخته ميشوند.
آفتكشهاي فسفره با مهار آنزيم استيلكوليناستراز، تأثيرات سمي روي سيستم عصبي موجودات هدف دارند. هدف اين پژوهش
ارزيابي مقاومت به آفتكش ديكلرووس و مشخص كردن مكانيسمهاي آن در جمعيتهاي دو گونه )1MEAM )tabaci .B و .T
vaporariorum بود. به اين منظور، پنج جمعيت ازtabaci .B و هشت جمعيت از vaporariorum .T از مناطق مختلف استان اصفهان
و استان يزد جمعآوري گرديد و با انجام آزمايشات زيستسنجي به روش غوطهور كردن برگ، حساسيت جمعيتها به ديكلرووس
مورد بررسي قرار گرفت. باالترين نرخ مقاومت نسبت به ديكلرووس در جمعيت مقاوم سفيدبالك پنبه يزد با 50LC 2377/98 mg
L/i.a و نسبت مقاومت 11 برابري و باالترين نرخ مقاومت نسبت بهديكلرووس در جمعيت مقاوم سفيدبالك گلخانه مباركه، با 50LC
2272/13 L/i.a mg و نسبت مقاومت 5 برابري مشاهده شد. جهت بررسي نقش آنزيمهاي سمزدا در بروز مقاومت، سنجش
سينرژيستي با سه سينرژيست پيپرونيلبوتاكسايد )PBO)، تريفنيلفسفات )TPP )و دياتيلمالئات )DEM )انجام شد. در جمعيت
مقاوم عسلك پنبه يزد تنها سينرژيست TPP با نرخ سينرژيستي 4/11 برابري به طور قابل توجهي باعث افزايش سميت ديكلرووس
گرديد و در جمعيت مقاوم سفيدبالك گلخانه مباركه تنها سينرژيست PBO با نرخ سينرژيستي 4/06 به طور معناداري باعث افزايش
سميت ديكلرووس شد. آزمايشهاي آنزيمي نشان داد كه فعاليت استراز در جمعيت مقاوم tabaci .B يزد افزايش يافته بود، در حالي
كه فعاليت سيتوكروم 450P مونواكسيژناز در جمعيت مقاوم vaporariorum .T مباركه باالتر بود. ارزيابي مقاومت تقاطعي نشان داد
كه جمعيتهاي مقاوم به ديكلرووس از يزد و مباركه نسبت به كلرپايريفوس مقاومت باال و نسبت به ايميداكلوپريد و اسپيرومسفين
مقاومت متوسطي دارند. در نتيجه، مقاومت به ديكلرووس در جمعيتهاي tabaci .B و vaporariorum .T از طريق سمزدايي بهبود
يافته از طريق افزايش فعاليت آنزيمهاي سمزدا، منتقل ميشود.
چكيده انگليسي :
Cotton hitefly (Bemisia tabaci) and greenhouse whitefly (Trialeurodes vaporariorum) are polyphagous pests that
damage host plants through feeding and transmitting plant viruses. Bemisia tabaci is a complex of cryptic species
(biotypes) that differ primarily in their genetic characteristics, with the most aggressive and well-known biotypes
being Middle East–Asia Minor 1 (MEAM1) and Mediterranean (MED). Organophosphorous pesticides, such as
dichlorvos, exert their toxic effects by inhibiting acetylcholinesterase, disrupting the nervous system of target
organisms. The aim of this study was to evaluate resistance to the dichlorvos and to elucidate the underlying
mechanisms in populations of B. tabaci and T. vaporariorum. To achieve this, five populations of B. tabaci and
eight populations of T. vaporariorum were collected from different regions of Isfahan and Yazd provinces.
Sensitivity to dichlorvos was assessed using a leaf-dipping bioassay. The highest resistance ratio (RR) to
dichlorvos was observed in the cotton whitefly population from Yazd (RR=11) with LC50 2377.98 mg a.i/L, while
the highest resistance in the greenhouse whitefly was found in the Mobarakeh population (RR=5) with LC50
2272.13 mg a.i/L. To investigate the role of detoxifying enzymes in resistance, synergism assays were performed
using three synergists: piperonyl butoxide (PBO), triphenyl phosphate (TPP), and diethyl malonate (DEM). In the
resistant B. tabaci population of Yazd, only TPP synergist with synergistic ratio 4.11 fold significantly increased
dichlorvos toxicity, whereas in the resistant T. vaporariorum population of Mobarakeh, only PBO synergist with
synergistic ratio 4.06 fold had a significant effect. Enzymatic assays revealed that esterase activity was elevated
in the resistant Yazd B. tabaci population, while cytochrome P450 monooxygenase activity was higher in the
resistant Mobarakeh T. vaporariorum population. Cross-resistance evaluation indicated high levels of resistance
to chlorpyrifos and moderate resistance to imidacloprid and spiromesifen in the dichlorvos-resistant p
