شماره مدرك :
20356
شماره راهنما :
17524
پديد آورنده :
يزدي زاده، صالحه
عنوان :

ارزيابي كيفيت بوم‌شناختي تالاب‌‌هاي ساحلي با استفاده از مدل InVEST (مطالعه موردي: دهانه رودهاي شور و شيرين و تالاب تياب و ميناب در استان هرمزگان)

مقطع تحصيلي :
كارشناسي ارشد
گرايش تحصيلي :
ارزيابي و آمايش سرزمين
محل تحصيل :
اصفهان : دانشگاه صنعتي اصفهان
سال دفاع :
1404
صفحه شمار :
هشت و 53ص
توصيفگر ها :
پارامترهاي بوم¬شناختي , نقشه كاربري و پوشش اراضي , كيفيت زيستگاه , تهديدات زيستگاه , جنگل تصادفي
تاريخ ورود اطلاعات :
1404/05/08
كتابنامه :
كتابنامه
رشته تحصيلي :
مهندسي محيط زيست
دانشكده :
مهندسي منابع طبيعي
تاريخ ويرايش اطلاعات :
1404/05/11
كد ايرانداك :
23148292
چكيده فارسي :
تالاب‌¬ها و زيستگاه¬هاي ساحلي از مهم¬‌ترين اكوسيستم‌¬هاي¬كره¬زمين بشمار مي¬‌آيند كه مجموعه‌¬اي وسيع از خدمات اكوسيستمي براي سواحل و خدمات اقتصادي اجتماعي را ارائه مي¬‌دهند. فعاليت¬ها و تهديدات انساني مي¬تواند منجر به تخريب و تغيير در نوع كاربري و پوشش در اين مناطق و كاهش كيفيت بوم¬شناختي آنها شود. تالاب بين¬المللي رود شور، شيرين و ميناب و مناطق حفاظت شده تياب و ميناب يكي از مهمترين رويشگاه¬هاي با ارزش گونه حرا در جنوب ايران است كه با تهديدات انساني مختلفي روبرو مي-باشد. در پژوهش حاضر تأثير انواع كاربري اراضي انساني و طبيعي بر تركيب جوامع پرندگان در اين منطقه ارزيابي شد. همچنين با استفاده از روش InVEST كيفيت و ميزان تخريب¬پذيري زيستگاه مدلسازي و پيش¬بيني شد. ابتدا به¬منظور طبقه¬بندي زيستگاه علاوه بر باندهاي مربوط به تصاوير ماهواره¬اي لندست 8 شاخص¬هاي NDVI، MSAVI و همچنين شاخص¬هاي مربوط به تبديل تسلدكپ نيز مورد استفاده قرار گرفت. سپس با استفاده از روش جنگل تصادفي در محيط نرم¬افزار R و با توجه به هدف مطالعاتي، 10 كاربري و تيپ ساحلي شامل پوشش حرا ، گل و لاي، شن و ماسه، شني-گلي، آب، اراضي كشاورزي و باغات، اراضي بدون پوشش، سكونتگاه انساني و حوضچه¬‌هاي پرورش ماهي و ميگو براي منطقه در نظر گرفته شد. همچنين نقشه تهديدات زيستگاه بر اساس رقومي سازي نقاط كانوني انساني و كاربري¬هايي كه به¬عنوان تهديد شناسايي شدند، در نرم¬افزار ArcMap توليد شد. جداول وزن¬دهي به تهديدات و حساسيت كاربري/ پوشش¬هاي اراضي بر اساس عوامل تهديد نيز بر اساس نظرات كارشناسي و مطالعات پيشين ايجاد شدند. براي تجزيه و تحليل داده¬ها و بررسي ارتباط بين جوامع پرندگان و متغيرهاي محيطي (جوامع بنتوز و كاربري و پوشش¬هاي ساحلي) از روش تجزيه و تحليل افزونگي (RDA) استفاده شد. در اين روش به دو دسته اطلاعات شامل ماتريس متغيرهاي پاسخ (ماتريس نقاط حضور و عدم حضور پرندگان) و ماتريس متغيرهاي توضيحي (ماتريس متغيرهاي محيطي) نياز بود. اطلاعات مربوط به عمليات سرشماري نقاط حضور پرندگان و جوامع بنتوز از پروژه توسعه و اجراي طرح جامع حفاظت و مديريت محيط¬زيست كه در سال 2019 و در بخشي از جنوب ايران اجرا شده بود، استخراج شد. خروجي و نمودار دو بعدي تحليل RDA نشان داد، گونه¬هايي نظير اگرت بزرگ و اگرت ساحلي در راستاي زيستگاه¬هاي پوشيده شده با مانگرو قرار دارند و گونه¬هايي چون پرستوهاي دريايي بيشتر در زيستگاه¬هاي پوشيده شده با ماسه زيست مي¬كنند و توسط مؤلفه اول توجيه مي¬شوند. گونه¬هايي نظير آبچليك¬ها، آووست و گيلانشاه¬ بيشتر به سمت مناطق جذر و مدي، مناطق پوشيده شده با گل و لاي و جايي كه جوامع بنتوز در آنها حضور دارند تمايل دارند و توسط مؤلفه دوم توجيه مي¬شوند. نقشه¬هاي خروجي ماژول كيفيت زيستگاه نرم¬افزار InVEST شامل نقشه پراكنش هر يك از عوامل تهديد كننده زيستگاه، نقشه حساسيت زيستگاهي نسبت به هر يك از عوامل تهديد كننده زيستگاه، نقشه كيفيت و ميزان تخريب¬پذيري منطقه مورد مطالعه مي¬باشد. در مناطق نزديك به خط ساحلي و محل رويشگاه¬هاي مانگرو، بيشترين كيفيت مشاهده شد. نتايج نشان داد كه با افزايش فاصله از اين مناطق و در مجاورت مراكز تهديد كيفيت زيستگاه كاهش مي¬يابد. با توجه به نقشه ميزان تخريب¬پذيري زيستگاه مي¬توان اينگونه توجيه كرد هرچند در وضعيت فعلي كيفيت برخي مناطق مناسب مي¬باشد، اما در صورت گسترش تهديدات و به كار نبردن سياست¬ها و استراتژي¬هاي مديريت يكپارچه جهت برنامه¬ريزي كاربري پايدار زمين و حفاظت از اين تالاب مهم بين¬المللي وضعيت و شرايط بحراني خواهد شد. در مجموع، اين مطالعه با تلفيق داده¬‌هاي مكاني، زيستي و مدل‌¬سازي بوم¬شناختي، توانست تصويري روشن از فشارهاي انساني بر زيستگاه‌¬هاي ساحلي و پرندگان وابسته به آنها ارائه دهد و يك چشم¬انداز كلي از وضعيت بوم-شناختي بخشي از منطقه با ارزش جنوب ايران در كنار خليج فارس ارائه دهد. نتايج بد‌ست ‌آمده مي¬‌تواند مبناي مناسبي براي تدوين راهبردهاي مديريتي، حفاظت پايدار از زيستگاه¬‌هاي حساس و برنامه‌ريزي فضايي مبتني بر حفاظت در جنوب ايران باشد.
چكيده انگليسي :
Wetlan‎ds an‎d coastal habitats are among the most important ecosystems on Earth, offering a wide range of ecological an‎d socio-economic services. However, human activities an‎d various threats can lead to their degradation through changes in lan‎d use an‎d lan‎d cover, ultimately reducing their ecological quality. The Deltas of Rud-e-Shur, Shirin an‎d Minab International Wetlan‎d is one of the most important an‎d valuable habitats of mangrove species in southern Iran, which faces various human threats. In the present study, the influence of human an‎d natural lan‎d use types on the composition of bird communities in this region was assessed. Furthermore, the quality an‎d degree of habitat degradation were modeled an‎d predicted using the InVEST tool. To classify the habitats, in addition to using spectral ban‎ds from Lan‎dsat 8 satellite imagery, indices such as NDVI, MSAVI, an‎d Tsaldcap were applied. Subsequently, using the ran‎dom forest algorithm within the R software environment an‎d in line with the study’s objectives, ten coastal lan‎d use types were identified, including: mangrove cover, mud, san‎d, san‎dy-muddy mix, open water, agricultural lan‎ds an‎d gardens, barren lan‎ds, human settlements, an‎d fish an‎d shrimp pools. A habitat threat map was also generated by digitizing human focal points an‎d lan‎d uses identified as threats using ArcMap software. Tables detailing the weights of threats an‎d the sensitivity of lan‎d use/lan‎d cover types were created based on expert opinions an‎d previous research. To analyze the relationship between bird communities an‎d environmental variables (such as benthic communities an‎d coastal lan‎d use/cover), redundancy analysis (RDA) was used. This method required two categories of input: a matrix of response variables (bird presence an‎d absence data) an‎d a matrix of explanatory variables (environmental variables). Data on bird presence an‎d benthic communities were obtained from the 2019 project focused on the development an‎d implementation of a comprehensive environmental protection an‎d management plan in southern Iran. The RDA output an‎d corresponding two-dimensional diagram revealed that species such as Great egret an‎d Western Reef Heron are associated with mangrove habitats, while terns tend to inhabit san‎dy areas, corresponding to the first component. Meanwhile, species like Tringa species, avocet, an‎d curlews were more associated with intertidal zones, mudflats, an‎d benthic-rich areas, represented by the second component. The output maps from the habitat quality module in the InVEST tool included distribution maps of various threatening factors, habitat sensitivity maps for each factor, habitat quality maps, an‎d degradation level assessments. The highest habitat quality was observed near the coastline an‎d in mangrove areas, while quality diminished with proximity to threat centers. The habitat degradation map suggests that although some areas currently maintain acceptable quality, if threats continue to spread an‎d integrated management strategies are not enforced, the situation could become critical. Overall, by combining spatial an‎d biological data with ecological modeling, this study presents a comprehensive overview of human pressures on coastal habitats an‎d their dependent bird species, shedding light on the ecological status of a valuable region in southern Iran along the Persian Gulf. These findings can serve as a foundation for designing effective management strategies, ensuring the sustainable protection of sensitive habitats, an‎d promoting conservation-oriented spatial planning in southern Iran.
استاد راهنما :
محسن احمدي
استاد مشاور :
سيما فاخران اصفهاني , حسين مرادي
استاد داور :
سعيد پورمنافي , محمودرضا همامي
لينک به اين مدرک :

بازگشت