توصيفگرها :
پترولوژي,ولكانولوژي,تناوب فازهاي انفجاري,آتش فشان ,سنگهاي دماوند,تراكي آندزيت ,آلكالن ,آهن ,آلكالن سديك ,گسل هاي عميق
چکيده :
استراتوولكان دماوند از تناوب فازهاي انفجاري و گدازه هاي در كواترنري تشكيل شده است . آتش فشان مزبور عمدتا" بر روي نهشته هاي مزوزوئيك (سازندهاي شمشك و لار) بر پا شده و مواد آتش فشاني آن (گدازه و آذر آواري) مساحتي نزديك به 400 كيلومتر مربع را مي پوشانند، سنگ هاي آتش فشاني دماوند را مي توان به سه رخساره بازيك ، ميانه ، و اسيدي تفكيك كرد، كه شامل بازالت هاي آلكالن اوليوين دار، تراكي بازالت ، تراكي آندزيت ، تراكيت و سنگ هاي آذر آواري وابسته است . سنگ هاي بازيك مربوط به فازهاي اوليه فعاليت دماونداند، در حالي كه تراكيت ها در مراحل نهايي فعاليت آتش فشان از ماگماي تفريق يافته ناشي شده اند. اكثر سنگ هايي كه ساختمان اصلي دماوند را مي سازند در محدوده تراكي آندزيت قرار دارند كه به سمت تراكيت تحول مي يابند. مطالعات ژئوشيميايي سنگ هاي دماوند نشان مي دهد كه كليه آن ها در قلمرو سري آلكالن قرار دارند و محدوده پيوسته اي از بازالت آلكالن تا تراكيت نشان مي دهند. از اين بررسي ها روشن مي شود كه انواع سنگ هاي آتش فشاني دماوند از يك ماگماي مادر و در نتيجه پديده تفريق حاصل شده اند. در اين نمونه ها پديده غني شدگي از آهن )Fenner trend(ملاحظه نشده و تفريق در شرايط فشار بخشي كافي اكسيژن تحقق يافته است . ضمن تفريق ماگمايي كاهش منيزيم و نيكل و افزايش آلكالن ها نيز سريع و چشمگير است . بررسي نسبت آلكالن ها و ضريب آلكالينيته معلوم مي دارد كه به طور كلي ماگماي تشكيل دهنده سنگ هاي آذرين دماوند از نوع بازالتي آلكالن سديك است كه ضمن تحمل پديده تفريق در مراحل نهايي (تراكي آندزيت - تراكيتها) گرايش پتاسيك يافته است . از نظر ژئوديناميكي ماگماي تشكيل دهنده آتش فشان دماوند با ماگماتيسم آلكالن درون قاره اي كه بر روي پلاتفرم ها در مراحل آخر كوه زايي به وجود مي آيند قابل مقايسه است . منشا ماگما از لايه بارور )Fertile(گوشته زمين بوده و به نظر مي رسد كه گسل هاي عميق منطقه امكان خروج ماگماي آلكالن را در يك رخداد كششي فراهم ساخته باشند.
