مقايسه غاظت برخي فلزات سنگين در گرد و غبار و برگ هاي چند گونه درختي در منطقه شهري اصفهان

چكيده فارسي :

چكيده يكي از مشكالتي كه در چند سال اخير در اثر دخالتهاي بشري و استفاده غير منطقي از منابع طبيعي در حال گسترش است پديده گرد و غبار مي باشد به علت قدرت انتشار زياد گرد و غبار در محيط فلزات سنگين با اتصال به اين ذرات قادرند در سطح وسيعي منتشر شوند از ميان روشهاي مطالعه فلزات سنگين موجود در ريزگردهاي شهري استفاده از موجودات زنده به عنوان رديابهاي زيستي نسبت به ساير روشهاي موجود از نظر زمان و هزينه مقرون به صرفه ميباشد در بين موجودات زنده درختان به دليل عمر طوالني و ثابت بودن در يك منطقه از بهترين زيست رديابها بحساب مي آيند هدف از اين مطالعه مقايسه و تعيين گونه مناسب از بين چهار گونه درختي غالب در فضاي سبز شهري و تعيين بهترين پارامتر برگ در رديابي فلزات سنگين اتمسفري بود در همين راستا 22 نقطه در منطقه شهري اصفهان انتخاب شد در هر منطقه بر روي بام ساختمانهاي يك طبقه دو تله شيشهاي هر كدام به ابعاد 1 متر مربع نصب شد عالوهبر اين در نزديكي تله ها در هر منطقه چهار گونه درختي بيد چنار توت و نارون شناسايي شد طي ماههاي ارديبهشت تا آبان 3931 به صورت ماهيانه از گرد و غبار جمع شده بر روي تلهها و برگ درختان نمونهبرداري به عمل آمد در آزمايشگاه برگ هر گونه درختي متعلق به هر منطقه به دو پارامتر شسته شده با آب مقطر و شسته نشده تقسيم شدند نتايج مطالعه بر روي فلزات سنگين نيكل مس روي منگنز آهن سرب كبالت و كادميوم در گرد و غبار اتمسفري حاكي از اين بود كه غلظت اين فلزات در ابتداي دوره نمونهبرداري باال است و در طي فصل از غلظت فلزات كاسته ميشود در نهايت با نزديك شدن به ماههاي انتهايي نمونه برداري مهر و آبان غلظت فلزات سنگين به دليل افزايش ترافيك شهري و برودت هوا به حداكثر مقدار خود ميرسد غلظت فلزات سنگين در برگ هاي چهار گونه درختي نشان داد كه هر چه از ابتداي فصل نمونهبرداري به سمت انتهاي فصل ميرويم اختالف غلظت فلزات سنگين بين برگهاي شسته نشده و شسته شده بيشتر ميشود به طوري كه براي تمام فلزات سنگين به غير از آهن و منگنز در ماه اول نمونهبرداري در هر چهار گونه درختي اختالف بين برگ هاي شسته نشده و شسته شده در آزمون مقايسه ميانگين دو جامعه معنيدار نيست اما در ماههاي بعدي اين اختالف معنيدار مي شود دو فلز سنگين آهن و منگنز نيز به دليل غلظت بااليي كه در گرد و غبار اتمسفري دارند در برگهاي سه گونه درختي چنار توت و نارون از همان ماه ابتدايي داراي اختالف معنيدار آماري هستند و تنها در برگ درخت بيد براي اين دو فلز تفاوت آماري معني دار است در بين هشت فلز سنگين مورد بررسي فلز كادميوم تنها فلزي بود كه به علت كم بودن غلظت در برگ درختان قابل اندازهگيري توسط دستگاه نبود وقوع بارندگي شديد در آبانماه در طول نمونهبرداري باعث شد تا گرد و غبار تجمع يافته بر روي برگ درختان شسته شود و از اين رو اختالف بين غلظت فلزات سنگين در برگ هاي شسته نشده و شسته شده كاهش بيابد و روند زماني اختالف غلظت فلزات سنگين در برگهاي شسته نشده و شسته شده كه به صورت تجمعي در هر ماه افزايش پيدا ميكرد به يكباره كاهش يابد ضريب همبستگي پيرسون بين غلظت فلزات سنگين موجود در گرد و غبار ترسيب شده بر روي تلههاي شيشهاي و غلظت همين فلزات در برگهاي شسته نشده و اختالف بين برگهاي شسته نشده و شسته شده در هر ماه براي هر چهار گونه درختي در اين مطالعه محاسبه شد اختالف غلظت فلزات سنگين بين برگ هاي شسته نشده و شسته شده در برگ درخت چنار در اكثر فلزات سنگين داراي بيشترين همبستگي بود بعد از برگ درخت چنار همين پارامتر در برگ درخت توت و برگ درخت نارون به ترتيب داراي بيشترين همبستگي بود و برگ درخت بيد كمترين همبستگي را در اين رابطه از خود نشان داد با حركت به انتهاي فصل اين ضريب همبستگي براي هر چهار گونه درختي افزايش يافت ولي در آبانماه به علت بارندگي از مقدار اين همبستگي كاسته شد به طوريكه تنها در پارامتر اختالف غلظت بين برگهاي شسته نشده و شسته شده در برگ درخت چنار در آبانماه تمام فلزات داراي ضرايب همبستگي معنيدار شدند با تفكيك مناطق نمونهبرداري به مناطقي با آلودگي زياد متوسط و كم مشخص شد كه اختالف غلظت فلزات سنگين بين برگهاي شسته نشده و شسته شده در برگ درختان چنار و توت داراي باالترين همبستگي مثبت در مناطقي با آلودگي زياد نسبت به دو منطقه ديگر ميباشند نتايج اين پژوهش نشان داد كه غلظت فلزات سنگين در برگ هاي شسته نشده و شسته شده درخت چنار باالترين همبستگي را با غلظت اين فلزات در گرد و غبار ترسيب شده بر روي تلههاي شيشهاي در منطقه شهري اصفهان دارد از اين رو ميتوان بجاي استفاده از وسايلي با هزينه هاي گزاف و صرف زمان طوالني از اين پارامتر در برگ درخت چنار استفاده كرد برگ اين درخت به علت وسعت زياد و سطح زبر با كركهاي فراوان توانايي زياد

آقائي، عليرضا

مقايسه غاظت برخي فلزات سنگين در گرد و غبار و برگ هاي چند گونه درختي در منطقه شهري اصفهان

شاخص هاي زيستي