بررسي اثر باكتري‌هاي حل‌كننده فسفات و قارچ ميكوريزا بر رشد و قابليت جذب فسفر در گياه ذرت

چكيده فارسي :

چكيده فسفر يكي از 76 عنصر ضروري مورد نياز رشد گياه و محدودكنندهترين عنصر بعد از نيتروژن براي رشد گياه بهشمار مي آيد اين عنصر در بسياري از فرآيندهاي حياتي گياه همچون فتوسنتز تنفس و نيز ساختار نوكلئيك اسيدها و ساختمان سلولي نقش قابل توجهي دارد در بسياري از خاكهاي ايران به دليل زياد بودن pH و فراواني يون كلسيم قابليت جذب فسفر براي تأمين رشد مناسب گياه كمتر از مقدار الزم است از طرفي حدود 08 درصد كود فسفر مورد استفاده در خاك تثبيت شده و از دسترس گياه خارج ميشود از اين رو ارائه روشهايي جهت بهبود كارايي اين كودها در زمينهاي زراعي ضروري بهنظر ميرسد استفاده از ريزجانداران خاكزي كه توانايي انحالل فسفات را دارند يكي از راهحلهاي مناسب براي افزايش قابليت جذب فسفر در خاكهاي قليايي است در همين راستا پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر برخي جدايههاي حلكننده فسفات بر قابليت جذب فسفر در گياه ذرت انتخاب و شناسايي جدايههاي برتر آزمايش اول و نيز بررسي اثر كاربرد همزمان سه باكتري برتر به همراه قارچ آربسكول ميكوريزا بر خصوصيات رشدي گياه ذرت آزمايش دوم انجام شد به منظور انجام آزمايش اول 42 جدايهي حلكننده فسفات از بخش بيولوژي موسسه تحقيقات خاك و آب تهيه و آزمونهاي اوليه و نيز آزمون مقاومت به دماي باال 54 و 05 درجه سانتيگراد و pH هاي مختلف بر روي آنها صورت گرفت تيمارها شامل 42 تيمار جدايهي حلكننده فسفات سه تيمار شاهد شاهد A تيمار فاقد تلقيح ميكروبي شاهد B تيمار فاقد گياه و تلقيح ميكروبي و شاهد C تيمار فاقد گياه تلقيح ميكروبي و محلول غذايي و يك تيمار كنترل حاوي كود سوپر فسفات تريپل بود اين آزمايش درون جار لئونارد و در هر جار 9 بذر ذرت رقم سينگل كراس 407 در عمق 5 سانتيمتري بستر شن كاشته شد در بستر تمامي تيمارها به جز تيمار كنترل ميزان 2 گرم خاك فسفات و در تيمار كنترل يك گرم كود سوپرفسفات تريپل به شكل پودر مخلوط شد اين آزمايش در قالب طرح كامل تصادفي در چهار تكرار و در اتاقك رشد و گلخانه انجام شد پس از گذشت 51 روز از زمان كاشت اندام هوايي گياهان برداشت و وزن تر و وزن خشك ريشه و اندام هوايي گياه غلظت و جذب فسفر در اندام هوايي و نيز فسفر قابل جذب بستر اندازهگيري شد درنهايت براساس نتايج سه باكتري برتر انتخاب و به روش مولكولي شناسايي شدند در آزمايش دوم اثر پنج تيمار باكتري سه تيمار باكتريهاي برتر يك تيمار مخلوط سه باكتري و يك تيمار فاقد باكتري دو تيمار قارچ تيمار حاوي قارچ Rhizophagus irregularis و تيمار فاقد قارچ ميكوريزا دو تيمار شاهد شاهد A فاقد تلقيح ميكروبي شاهد B فاقد تلقيح ميكروبي و كشت گياه و يك تيمار كنترل حاوي كود سوپرفسفات تريپل بررسي شد اين آزمايش درون گلدان و در هر گلدان 9 بذر ذرت رقم سينگل كراس 407 در عمق 5 سانتيمتري بستر خاك كاشته شد طرح بهصورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي و در 4 تكرار انجام شد پس از گذشت 01 روز از كشت بذرها ميزان كلروفيل برگ اندازهگيري و پس از برداشت ارتفاع وزن تر و وزن خشك اندام هوايي وزن تر و خشك ريشه طول حجم و درصد كلنيزاسيون ريشه و غلظت و جذب فسفر در اندام هوايي اندازهگيري شد نتايج نشان داد در آزمايش اول بين تمامي جدايهها 5 Azoto و B Coa بيشترين مقاومت نسبت به افزايش دما و جدايه Th توانايي كاهش pH را در محيط كشت مايع داشتند در سيستم جار تيمار كنترل جذب فسفر بيشتر و خصوصيات رشدي بهتري را در مقايسه با تيمارهاي ميكروبي ايجاد كرد با توجه به نتايج آزمونهاي صورت گرفته در آزمايش اول سه باكتري 46J Pantoea vaqans Th Lactobacillus plantarum و 5 C 1 Rahnell sp بهعنوان باكتريهاي برتر انتخاب شدند نتايج آزمايش دوم نشان داد اختالف معنيداري بين تيمارهاي حاوي قارچ و بدون قارچ در ارتباط با خصوصيات رشدي گياه و جذب فسفر توسط اندام هوايي نبود اما حضور قارچ موجب افزايش درصد كلنيزاسيون ريشه و كاهش ميزان كلروفيل برگ شد تيمارهاي مختلف باكتري اختالف معنيداري در ارتباط با خصوصيات رشدي گياه به جز وزن خشك اندام هوايي و ميزان جذب فسفر اندام هوايي با يكديگر نشان ندادند در بين تيمارهاي ميكروبي بيشترين ميزان فسفر اندام هوايي در تيمار 1 B0F تيمار فاقد باكتري و حاوي قارچ بود و به طور كلي گياهان تيمار شده با باكتري فسفر اندام هوايي بيشتري در مقايسه با تيمارهاي بدون باكتري داشتند در بين چهار تيمار حاوي قارچ و باكتري برهمكنش باكتري 1 5 C و قارچ ميكوريزا مثبت بود و بيشترين ميزان وزن خشك اندام هوايي وزن خشك ريشه حجم ريشه طول ريشه ميزان كلروفيل فسفر اندام هوايي و نيز جذب فسفر اندام هوايي را در مقايسه با سه تيمار ديگر داشت واژههاي كليدي فسفر خاك فسفات باكتريهاي حلكننده فسفات سوپرفسفات تريپل ذرت و قارچ آربسكول ميكوريزا

فضلي خاني، فهيمه

بررسي اثر باكتري‌هاي حل‌كننده فسفات و قارچ ميكوريزا بر رشد و قابليت جذب فسفر در گياه ذرت

فسفر , خاك فسفات , باكتري‌هاي حل‌كننده فسفات , سوپرفسفات تريپل , ذرت و قارچ آربسكول ميكوريزا