تعيين سهم منابع توليد رسوب به روش انگشت نگاري در حوضه چهل گزي، سنندج

چكيده فارسي :

چكيده فرسايش خاك بهعنوان يك معضل زيستمحيطي شناخته شده و پژوهشهاي انجامشده در ايران نشان ميدهد شدت فرسايش خاك در ايران زياد بوده و هرساله خسارتهاي جبران ناپذيري به كشور وارد ميكند كه از آن جمله ميتوان به پرشدن مخازن سدها وقوع سيالبها و روانابهاي دهههاي اخير آلودگي آب و خسارت به تأسيسات آبياري و از بين رفتن حاصلخيزي خاك اشاره كرد از اين رو مطالعات منشأيابي رسوب به عنوان روشي كارآمد سريع و كم هزينه در برآورد مقدار رسوب و سهم منابع مختلف در توليد رسوب ميتواند مورد استفاده قرار گيرد تكنيك منشأيابي رسوب عبارت است از تعيين سهم هر يك از منابع رسوب در توليد رسوب بر اساس مقايسه ويژگيهاي شيميايي فيزيكي و مغناطيسي مواد فرسايش يافته ردياب با منابع رسوب با وجود افزايش مطالعات در مورد منشأيابي رسوب تعيين سهم نسبي منابع با استفاده از ويژگيهاي پذيرفتاري مغناطيسي lf hf و fd كمتر مورد توجه قرار گرفته است همچنين مطالعه حاضر از اولين مطالعات منشأيابي با بهرهگيري از ويژگيهاي پذيرفتاري مغناطيسي در سطح كشور ميباشد اين مطالعه بهمنظور تعيين سهم نسبي منابع مختلف كاربري اراضي زمين شناسي فرسايشي زيرحوضهها كاربري اراضي فرسايشي و زمين شناسي فرسايشي در توليد رسوب به روش انگشتنگاري خاك با استفاده از مدل عدم قطعيت Bayesian در حوضه چهلگزي سنندج انجام شد بهاين منظور 38 نمونه از فرسايش سطحي با كاربري و زمين شناسي مشخص 85 نمونه از فرسايش آبراههاي با كاربري و زمين شناسي مشخص 02 نمونه از پنج زيرحوضه منطقه و 8 نمونه رسوب توليدي حوضه از رواناب خروجي حوضه برداشت گرديد براي مقايسه نمونههاي منابع رسوب 51 ردياب شامل پذيرفتاري مغناطيسي در فركانس پائين lf پذيرفتاري مغناطيسي در فركانس باال hf فركانس وابسته به بسامد fd عناصر ژئوشيميايي Cr Mn Fe Zn Cu Mg Ca K و Co نيتروژن كل N كربن آلي OC فسفر قابلاستفاده P بهعنوان رديابهاي اوليه انتخاب شدند در هر منبع رديابهاي اوليه با آزمون كروسكال واليس ارزيابي و رديابهايي با توانايي تفكيك حداقل دو منبع شناسايي شدند در مرحله دوم با استفاده از توابع تحليلتشخيص تركيب بهينه از رديابها براي هر منبع انتخاب شدند در مرحله سوم با استفاده از مدل عدم قطعيت Bayesian سهم هر منبع در توليد رسوب تعيين شد بر اساس نتايج در منبع كاربري اراضي كاربري مرتع 9 14 درصد در منبع زمين شناسي واحد 74 2 PE درصد در منبع نوع فرسايش فرسايش آبراههاي 7 26 درصد و در منبع زيرحوضه زيرحوضه تودارصمدي 9 55 درصد بيشترين سهم را در توليد رسوب هر منبع داشتند همچنين اين نتايج با نتايج حاصل از ارزيابي ذخيره كربن آلي و نيتروژن در منطقه مطابقت داشت تلفيق دادههاي ردياب شيميايي با دادههاي پذيرفتاري مغناطيسي باعث افزايش قطعيت منشأيابي در منبع زيرحوضه و نوع فرسايش شد در نتيجه ميتوان اذعان داشت تكنيك پذيرفتاري مغناطيسي ميتواند بهصورت مؤثري در مطالعات منشأيابي مورد استفاده قرار گيرد نتايج اين مطالعه مي تواند در انتخاب روش مناسب جهت كنترل فرسايش در منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه مورد استفاده قرار گيرد واژههاي كليدي فرسايش خاك منشأيابي رسوب انگشت نگاري خاك پذيرفتاري مغناطيسي مدل عدم قطعيت Bayesian

صيدي نوره، كيوان

تعيين سهم منابع توليد رسوب به روش انگشت نگاري در حوضه چهل گزي، سنندج

فرسايش خاك , منشأيابي رسوب , انگشت نگاري خاك , پذيرفتاري مغناطيسي , مدل عدم قطعيت Bayesian