13421

12225

كارشناسي ارشد

ارزيابي و آمايش سرزمين

اصفهان: دانشگاه صنعتي اصفهان، دانشكده منابع طبيعي

۱۳۹۶

يازده، ۷۹ص.: مصور، جدول، نمودار

سيما فاخران اصفهاني، عليرضا سفيانيان

سعيد پورمنافي

حسين مرادي، علي لطفي

1397/01/18

كتابنامه

منابع طبيعي

مهندسي منابع طبيعي

ID12225

1 چكيده باوجود تالشهاي بسيار در راستاي حفاظت از تنوع زيستي و فرايندهاي اكولوژي تغييرات كاربري و پوشش تغييرات اقليمي و تكه تكه شدن زيستگاهها به دنبال احداث زيرساختهاي خطي همچون شبكه جادهها ازجمله فعاليتهايي است كه مناطق طبيعي و زيستگاههاي حساس را تهديد مينمايد گسترش شبكه جادهها باعث شده كه به سمت حفاظت از مناطق فاقد جادهاي كه داراي ارزش حفاظتي هستند برويم مناطق فاقد جاده براي نگهداشت تنوع زيستي و حفاظت از مناطق بكر و طبيعي حائز اهميت است بااينحال امروزه اين مناطق در تضاد بين حفاظت و كاربريهاي توسعه قرارگرفتهاند در سالهاي اخير مناطق بدون جاده در مقياسهاي مختلف مكاني و در شاخههاي مختلف ازجمله ارزيابي ارزش زيستمحيطي و برنامهريزي حفاظت بكار گرفته شده است در اين پژوهش ابتدا با استفاده از متريكهاي اندازه مؤثر شبكه درجه تقسيم سيماي سرزمين و شاخص از هم شكافتگي به كمي سازي الگوهاي مكاني در دو حالت حضور و عدم حضور شبكهي جاده در سيماي سرزمين غرب استان اصفهان شامل شهرستانهاي دليجان محالت شهركرد چادگان فريدن خوانسار گلپايگان كاشان نطنز برخوار شاهينشهر و ميمه نجفآباد خمينيشهر و تيران و كرون كه شامل مناطق حفاظت شدهاي ازجمله پارك ملي و پناهگاه حياتوحش قمشلو منطقه حفاظت شده داالنكوه پارك ملي موته و منطقه شكارممنوع پلنگگالون ميباشد پرداخته شد نتايج حاصل از كمي سازي تغييرات ساختاري ناشي از احداث جادهها در سيماي سرزمين غرب استان اصفهان بيانگر افزايش عددي دو متريك درجه تقسيم سيماي سرزمين و شاخص از هم شكافتگي به ترتيب به ميزان 91 73 درصد و 58 31 درصد و كاهش مقدار عددي متريك اندازه مؤثر شبكه به ميزان 89 31 درصد ميباشد اين تغييرات بيانگر افزايش ازهمگسيختگي و كاهش يكپارچگي سيماي سرزمين و كاهش احتمال رويارويي ميباشد بعالوه نتايج نشان ميدهد ميزان اين قطعه قطعه شدگي در پارك ملي و پناهگاه حياتوحش قميشلو و پارك ملي موته بيشتر است كه ميتواند به دليل عبور كنارگذر غرب اصفهان از پناهگاه حياتوحش قميشلو و عبور جاده آسفالته از قلب پارك ملي موته باشد در مرحله بعد عوامل تأثيرگذار در تعيين ارزش محيط زيستي مناطق بدون جاده منطقه مطالعه به دو دسته عوامل طبيعي شامل مساحت مناطق بدون جاده ارتباط بين مناطق بدون جاده مطلوبيت زيستگاههاي جانوري تراكم پوشش گياهي شيب و نزديكي به مناطق حفاظت شده موجود و عوامل انساني شامل فاصله از جادهها فاصله از صنايع و معادن و فاصله از مراكز جمعيتي تقسيم شدند به منظور تعيين شاخص ارزش محيط زيستي مناطق بدون جاده EVIRA با استفاده تركيبي از سيستم اطالعات جغرافيايي و فرايند تحليل سلسله مراتبي AHP به تعيين شاخص EVIRA در مقياس كالن پرداخته شد نقشه نهايي از رويهمگذاري اليههاي استاندارد شده با استفاده از روش تركيب خطي وزني WLC بدست آمد و شاخص EVIRA منطقه مطالعه در 4 كالس كم تا خيلي زياد رتبهبندي شد نتايج حاصل نشان داد كه مقادير اين شاخص در دامنه 0 تا 90 3 ميباشد و نزديك به 03 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه داراي ارزش محيط زيستي متوسط تا زياد ميباشد با توجه به موقعيت قرارگيري مناطق با شاخص باالي EVIRA اين مناطق پتانسيل پيوستن به شبكه مناطق تحت حفاظت در استان اصفهان و همچنين استفاده به عنوان كريدورهاي حفاظتي را دارند واژگان كليدي استراتژي حفاظتي تغييرات سيماي سرزمين شبكه جادهها قطعه قطعه شدن مناطق بدون جاده EVIRA

81 Identifying road less areas for spatial conservation prioritization in protected areas network in western part of Isfahan province Niloofar Mehdipour n mehdipour@na iut ac ir December 23 2017 Department of Natural Resources Isfahan University of Technology Isfahan 84156 83111 IranDegree MSc Language PersianDr Sima Fakheran fakheran@cc iut ac irDr Alireza Soffianian soffianian@cc iut ac irAbstractDespite the large global efforts for conserving biodiversity and ecological phenomenon there aremany activities such as land use cover changes climate change habitat fragmentation due to linearinfrastructures and other anthropogenic activities that threaten natural area and habitats Increasingroad networks makes us to protect roadless areas that have conservation values These areas areimportant for maintaining biodiversity and conserving natural areas but these days are in theconflicts of conservation and development uses In recent years the concept roadless areasconservation has been applied at different spatial scales and in different disciplines such asEnvironmental Impact Assessment and conservation planning In this research first the landscapechanges were quantified in both absence of roads and presence of roads in the western part ofIsfahan including Delijan Mahalat Shahrekord Chadegan Fereydan Khansar Golpayegan Kashan Natanz Shanhin shahr Meymeh Najaf abad Khomeini shahr and Tiran o karvancounties that surrounding Ghamishlu national park and wildlife refuge Muteh protected area Dalankuh protected area and Palan gallon hunting prohibited area The result of land scapequantifying in western part of Isfahan shows increasing in the number of landscape degree ofdivision and splitting index respectively 37 19 and 13 85 and decreasing the number ofeffective mesh size about 13 98 These changes show increasing in landscape fragmentation anddecreasing in integrity of landscape and subsequently decreasing the probability of facing towindividuals The results also show that the landscape fragmentation is more in Ghamishlu nationalpark and wildlife refuge and Muteh protected area that is because of Isfahan western bypass andMuteh Golpayegan road that divided Muteh protected area into 2 separate parts Then the keyfactors for determining the Environmental Value Index of Roadless Area EVIRA were dividedinto two main groups including 1 natural criteria such as roadless areas patch connectivities habitat suitability plant density protected area adjacent and slope and 2 anthropogenic criteria such as road distance mine distance and industries distance and population center distance Thisresearch proposes an integrated use of GIS based Analytic Hierarchy Process AHP foridentifying the EVIRA The final map was obtained by overlaying the normalized layer usingWLC weighted linear combination method and the study area was ranked into different classesfrom the least to the most EVIRA Results showed that high levels of EVIRA were between 0 3and about 30 of the study area has medium to high level of introduced index According to spatialinformation of the final map these areas have potential for conservation strategies and using asconnectional corridors Key words Landscape Change Fragmentation Road Networks Roadless Areas EnvironmentalValue Index of Roadless Area

سيما فاخران اصفهاني، عليرضا سفيانيان

سعيد پورمنافي

حسين مرادي، علي لطفي