توصيفگر ها :
كيفيت آب , كريجينگ , شاخص WQI , شاخص GQI , نمودار شولر
چكيده فارسي :
روند روبه رشد جمعيت و به‌تبع آن افزايش فعاليت‌هاي كشاورزي و صنعتي، نيازمندي به منابع آب باكيفيت را افزايش داده است. اصلي‌ترين منابع آب در دسترس در حوضه آب ريز دشت مركزي شهرستان فسا منابع آب زيرزميني هستند كه كيفيت آن متأثر از عوامل انساني و طبيعي در حال تغيير است. و اين منابع با خطراتي از قبيل كاهش و افت كيفيت آب به دليل آلاينده‌هاي طبيعي و غيرطبيعي، افت سطح ايستابي و پديدار شدن پديده فرونشست، كاهش ميزان بارندگي كه شايد در اثر پديده تغيير اقليم باشد، روبه‌روست. هدف از اين تحقيق بررسي كيفيت آب زيرزميني آبخوان دشت مركزي فسا به‌منظور مصارف شرب، كشاورزي و صنعت است؛ كه با استفاده از داده‌هاي كيفي آب زيرزميني و 18 حلقه چاه در بازه زماني 1397-1390 انجام شد. جهت بررسي روند زماني پارامترهاي كيفي آب زيرزميني از آزمون من-كندال استفاده شد. سپس به‌منظور بررسي تغييرات مكاني پارامترهاي كيفي آب، نقشه‌هاي پهنه‌بندي و كلاس‌بندي آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار GIS و تكنيك كريجينگ ترسيم گرديد؛ و مساحت آن‌ها محاسبه شد. و براي مصارف شرب از نمودار شولر، شاخص‌هاي WQI و GQI استفاده شد. همچنين براي مصارف كشاورزي از نمودار ويلكاكس و شاخص خطر منيزيم و براي مصارف صنعتي از دو شاخص لانژيلر و رايزنر استفاده شد. نتايج كلي نقشه‌هاي پهنه‌بندي بيان گر افت كيفيت آب در قسمت‌هاي جنوبي و جنوب غربي است . همچنين در قسمت‌هاي شمالي كيفيت آب مطلوب بوده است. كه مي‌توان افزايش ميزان برداشت از منابع آب زيرزميني، كاهش تراز آب، برگشت زه آب‌هاي كشاورزي به درون منابع آب زيرزميني و وجود سازندهاي گروه فارس و گنبد نمكي هرمز و را از عوامل اصلي كاهش كيفيت آب در اين محدوده دانست. بر اساس نتايج نمودار شولر تقريباً نيمي از دشت داراي آب قابل‌قبول جه مصارف شرب است. همچنين بر اساس نمودار ويلكاكس بيشتر مساحت دشت داراي آب متوسط جهت مصارف كشاورزي است و بر اساس شاخص‌هاي خورندگي لانژيلر و رايزنر به‌صورت كلي آب تمايل به رسوب‌گذاري دارد. نتايج نمودارهاي استيف و پايپر بيانگر غالب بودن تيپ بي‌كربنات كلسيك-منيزيك است. همچنين بر اساس شاخص WQI، 85 درصد مساحت آبخوان آب باكيفيت خوب را براي مصارف شرب داراست؛ و بر اساس شاخص GQI كل محدوده آبخوان در رده متوسط تا قابل‌قبول جهت مصارف شرب قرار مي‌گيرد. در اين تحقيق بر اساس معيارهاي خطاي ME و RMSE بهترين روش درون‌يابي انتخاب گشت؛ كه بر اين اساس روش كريجينگ ساده نسبت به كريجينگ معمولي و كريجينگ عام از دقت بالاتري برخوردار بوده است. همچنين بهترين مدل واريوگرامي برازش داده‌شده براي اكثر پارامترها مدل كروي بود.
چكيده انگليسي :
The growing trend of population and consequently the increase of agricultural and industrial activities has increased the need for quality water resources. The main water resources available in the watershed of the central plain of Fasa city are groundwater resources whose quality is changing due to human and natural factors. These resources face risks such as declining water quality due to natural and unnatural pollutants, declining water table and the occurrence of subsidence, reduced rainfall that may be due to climate change. The purpose of this study is to investigate the groundwater quality of the Fasa Central Plain aquifer for drinking, agricultural and industrial uses; which was done using groundwater quality data and 18 wells in the period 1397-1390. Mann-Kendall test was used to investigate the time trend of groundwater quality parameters. Then, in order to study the spatial variations of water quality parameters, zoning and classification maps were drawn using GIS software and kriging technique; and their area was calculated. Schuller diagrams, WQI and GQI indices were used for drinking. Wilcox diagram and magnesium hazard index were also used for agricultural purposes and Langeiler and Reisner indices and Steve and Piper diagrams were used for industrial sector. The overall results of the zoning maps indicate a decline in water quality in the southern and southwestern parts. Water quality has also been good in the northern parts. It could be the result of increasing the amount of abstraction from groundwater resources, reducing water level, return of agricultural drains into groundwater resources and the existence of Fars Group and Hormoz salt dome formations as the main factors in reducing water quality in this area. According to the results of Schuler diagram, almost half of the plain has acceptable water for drinking purposes. Also, according to the Wilcox diagram, most of the plain area has moderate water for agricultural use, and according to Langeiler and Reisner corrosion indices, water generally tends to form sediment. The results of Steve and Piper diagrams indicate the predominance of calcium-magnesium bicarbonate type. Also, according to the WQI index, 85% of the aquifer area has good quality water for drinking water; and according to the GQI index, the entire aquifer range is in the middle to acceptable range for drinking water. In this study, based on ME and RMSE error criteria, the best interpolation method was selected; Based on this, the simple kriging method has a higher accuracy than ordinary kriging and general kriging. Also, the best fitted variogram model for most parameters was the spherical model.
