چكيده فارسي :
كفال‌ماهيان به عنوان ماهي‌هاي اقتصادي با ارزش، پراكنش گسترده‌اي در اكوسيستم‌هاي آبي دارد. استخوان‌شناسي علاوه‌بر كمك به مطالعات فسيل‌شناسي براي درك تكامل ماهيان، در بررسي‌هاي زيست‌شناسي ماهيان از جمله تغذيه، تنفس و شنا اهميت زيادي دارد و بايد به هركدام توجه شود. در اين تحقيق مقايسه استخوان¬شناسي سه گونه از كفال‌ماهيان جنس Liza با اهداف بررسي و انجام مقايسه بين سه جمعيت از هفت رودخانه مختلف صورت گرفت. جمعيت¬ها از اين جنس در رودخانه¬هاي هنديجان، كرخه، خيرود، سفيدرود، شفارود و مصب گرگان¬رود جمع¬آوري و به آزمايشگاه منتقل شدند. از اين نمونه¬ها به طور كلي 21 ماهي شفاف¬سازي و رنگ¬آميزي با آليزارين¬قرمز و آلسيان¬آبي شده، با استريوميكروسكوپ بررسي و توسط دوربين، عكس¬برداري شدند. بين نمونه¬هاي هر جمعيت تفاوتي ديده نشد. تفاوت¬هاي اندكي در استخوان¬هاي سه گونهLiza با يك¬ديگر وجود دارد، گونه L. abu (كفال بياه) با دو گونه L. aurata (كفال¬طلايي) و L. saliens (كفال¬پوزه¬باريك) بيشترين تفاوت¬ها را داشت كه احتمالاً به علت تفاوت¬هاي محيطي و مكاني بود كه اين گونه با دو گونه ديگر داشت. تفاوت¬ها در اندازه و برخي جهت¬گيري¬هاي استخوان¬ها و برجستگي¬ها و زوايد جمجمه عصبي اين ماهي با دو گونه ديگر مشاهده شد. استخوان¬هايي مانند پيشاني، بيني، اشكي، دنداني، مربعي، غرابي، آهيانه و پرويزني جانبي داراي تفاوت است. در L. saliens و L. abu صفحه دندان حلقي قدامي مثلثي شكل است اما در نمونه L. aurata مقداري از حالت مثلثي خارج شده است. صفحات پايه¬رجلي باله شكمي در L. abu در زير مهره¬هاي 5 و 6 قرار دارد درحالي كه اين استخوان براي L. saliens و L. aurata در زير مهره 6 است. بازوي¬پايه¬رجلي در L. abu اندكي ضخيم¬تر دو نمونه ديگر است. در نمونه L. abu استخوان غرابي نسبت به دو نمونه ديگر داراي خميدگي كمتري بود. استخوان بالاپره 1 در L. abu نسبت به L. saliens و L. aurata كوتاه تر و ضخيم تر است. استخوان¬هاي دمپره در L. saliens نسبت به L. abu و L. aurata پهن¬تر و اندكي كشيده¬تر است. استخوان دم¬خامه در L. saliens نسبت به دو نمونه ديگر اندكي كشيده تر است. در نهايت مي¬توان گفت از نظر استخوان¬شناسي تفاوت¬هاي زيادي را نمي¬توان بين اين سه گونه براي تفكيك آن¬ها مشاهده كرد و بايد در كنار آن از روش¬هاي ديگري مانند بررسي¬هاي مريستيك استفاده كرد، اما استخوان¬شناسي اين سه گونه به درك روند تكاملي آن¬ها كمك شاياني كرد كه مي¬توان در جهت مطالعات آينده از آن¬ها كمك گرفت.
چكيده انگليسي :
As valuable economic fishes, mullets are a concern in aquatic ecosystems. In addition to help paleontological studies for fish breeding, phylogeny is important in studies of fish biology, including nutrition, breathing, and swimming, and each should be considered. In this study, osteological comparison of three species of Liza mullet was done by examining and comparing three populations from seven different rivers. This research has examined and studied the genus of Liza to identify the bone characteristics. Three populations of this genus were collected in Handijan, Karkhe, Khairud, Sefidroud, Shafaroud and Perganroud estuaries and transferred to the laboratory. Of these examples, a total of 21 fishes were claried and stained with Alizarin Red and Alcian Blue, photographed with a stereomicroscope and camera. No difference was seen between the samples of each population. There are slight differences in the bones of the three species of Liza with each other, from these differences, the specie L. abu had the most differences with the two specie L. aurata and L. saliens, which is probably due to the environment and habitat differences that this gender had with the other two. Most differences were in the size and some orientations of the bones and protrusions and frills of the neurocranium of this fish were observed with the other two species. Bones such as: Frontal, Nasal, Lacrimal, Dentary, Quadrate, Coracoid, Parietal, and lateral Ethomid bones. In L. saliens and L. abu, the anterior pharyngeal tooth plate is triangular, but in the specimen of L. aurata, it is slightly out of the triangular shape. The basipetrygial plate of the ventral fin in L. abu are located under the 5th and 6th vertebrae, while this bone is under the 6th vertebra for L. saliens and L. aurata. The basipetrygial arm in L. abu is slightly thicker than the other two specimens. In the sample of L. abu, the Coracoid was less curved than the other two samples. Epural 1 in L. abu is shorter and thicker than L. saliens and L. aurata. Hypural bones in L. saliens are wider and slightly more elongated than L. abu and L. aurata. The Urostyle in L. saliens is slightly more elongated than the other two specimens. Finally, it can be said that, many differences cannot be observed between these three genera to separate them, and other methods such as meristic studies should be used. Osteology of these three species helped a lot to understand their evolutionary process, which can be used for future studies.
