چكيده فارسي :
با وجود اهميتي كه مطالعات توصيفي در مديريت حيات وحش دارند؛ مطالعات اندكي به تك¬بوم¬شناسي پستانداران بزرگجثه در ايران پرداخته¬اند. در اين پژوهش تك¬بوم¬شناسي دو گونه بز وحشي (Capra aegagrus) و گوسفند وحشي (Ovis gmelini) بهمدت يك سال (از اوايل تابستان 1399 تا پايان تابستان 1400) در منطقه حفاظتشده تنگ صياد مورد مطالعه قرار گرفت.اندازه گله به تفكيك گروههاي سني-جنسي، فعاليت¬هاي گروهي نظير چرا كردن، تغذيه و استراحت كردن و ويژگيهاي زيستگاه گوسپند وحشي و بز وحشي در محل مشاهده در طول پنج دوره شامل فصل مستي (قبل از جفتگيري)، جفتگيري، زمستان، زايمان و تابستان ثبت گرديد. از مسيرها و نقاط ازپيش تعيينشده براي ثبت مشاهدات در طي روز استفاده گرديد. بزرگترين ميانگين اندازه گله براي دو گونه گوسپند وحشي و بز وحشي در فصل جفتگيري (بهترتيب 76 و 53 فرد) و كمترين آن براي هر دو گونه در فصل زايمان (بهترتيب 25 و 24 فرد) بهدست آمد. بررسي تفاوت اندازه گله بين فصول مختلف براي بز وحشي تفاوت معنيداري را نشان نداد و براي گوسپند وحشي نيز تنها در فصل زايمان نسبت به ساير فصول متفاوت بود. نتايج آزمون كاي مربع براي مقايسه نسبت جنسي (نر به ماده) با نسبت 1:1 در دو گونه گوسپند وحشي و بز وحشي نشاندهنده تفاوت معنيدار در همه فصول بين نر و ماده بود. نتايج اين بخش از مطالعه نسبت غالب جنس نر به ماده را براي بز وحشي نشان داد، ولي اين نسبت در گوسفند وحشي به نفع ماده¬ها بود. بيشترين فعاليت رفتاري ثبتشده براي هر دو گونه گوسپند وحشي و بز وحشي مربوط به فعاليت چراكردن بود. بررسي رابطه ميان نوع فعاليت گروهي و اندازه گله با استفاده از مدل رگرسيون چندگانه نشان داد با افزايش فعاليت استراحتكردن در بز وحشي و فعاليت چرا كردن در گوسپند وحشي اندازه گله بزرگتر مي¬شود. بررسي استفاده از زيستگاه نشان داده دو گونه از شيبهاي كمتر از 75 درجه استفاده مي¬كنند و وضعيت قرار گيري آنها در سايه-آفتاب در دو فصل تابستان و زمستان تفاوت معنيداري دارد.
چكيده انگليسي :
Despite the significance of descriptive studies in wildlife management, there have been limited investigations on the ecology of large mammals in Iran. This study aimed to examine the autecology of two species, wild goat (Capra aegagrus) and mouflon wild sheep (Ovis gmelini), over the course of one year, from summer 2019 to summer 2020, in the Tang-e Sayad protected area of Iran. The study recorded various factors, including herd size, sex-age composition, activities such as grazing and resting, and habitat characteristics, across five distinct biological seasons. Observations were made during daylight hours from designated observation points. The mating season exhibited the largest average herd size for both mouflon and wild goats, with 76 and 53 individuals, respectively, while the calving season showed the smallest herd size, with 25 and 24 individuals for mouflon and wild goats, respectively. Wild goats did not exhibit any significant differences in herd size between seasons, whereas mouflon had a different herd size only during the birthing season compared to other seasons. In all seasons, there was a significant divergence from the expected 1:1 sex ratio for both species. Male wild goats dominated the ratio, while female mouflon were more prevalent. Grazing activity was found to be the most commonly observed behavior for both species. Multiple regression analysis revealed that an increase in resting activity for wild goats and grazing activity for mouflon resulted in larger herd sizes. Habitat use analysis indicated that both species preferred slopes of less than 75 degrees, and their position in the shade-sun had a significant difference in the summer and winter seasons. This study provided important insights into the auto-ecology of wild goats and mouflon in the Tang-e Sayad protected area of Iran, highlighting the importance of further research in this field.