توصيفگر ها :
مدل MaxEnt , مدل دادهاي شبكههاي باور بيزين , اعتبار سنجي , تحليل حساسيت
چكيده فارسي :
آتشسوزي يكي از شايعترين خطرات طبيعي است كه در سرتاسر جهان رخ ميدهد و باعث از بين رفتن مراتع و جنگل¬ها شده و همچنين خسارتهاي اقتصادي و زيست محيطي بسياري را بهوجود ميآورد. پيش¬بيني آتشسوزي در مراتع و عرصههاي طبيعي و تهيه نقشه پراكنش و خطر آتشسوزي در مديريت خطر آتشسوزي و پيامدهاي زيستمحيطي آن بسيار كارآمد است. هدف از اين مطالعه مدل¬سازي و پهنه¬بندي خطر آتشسوزي با استفاده از مدلهاي MaxEnt و شبكه¬هاي باور بيزين (BBNs) و انتخاب مدل كارآمدتر و شناسايي و ارزيابي تأثير عوامل محيطي و انساني بر بروز آتشسوزي در منطقه بنرود زنگنه استان فارس ميباشد. بدين منظور از 122 نقطه رخداد آتشسوزي طي ده سال گذشته در منطقه مورد مطالعه استفاده شد كه 70 درصد از اين نقاط براي مدلسازي و 30 درصد ديگر براي اعتبارسنجي مدلها مورد استفاده قرار گرفتند. در پروسه مدلسازي احتمال وقوع آتشسوزي، از عوامل فيزيوگرافي (شيب، جهت شيب، ارتفاع و انحناي سطح)، عومل اقليمي (بارش و دما) عوامل انساني (فاصله از جاده و فاصله از مناطق مسكوني)، كاربري ارضي و شاخص پوشش گياهي تفاضلي نرمال شده استفاده شد. محدوده مطالعاتي از نظر پتانسيل آتشسوزي به 4 منطقه كم خطر ، خطر متوسط، خطر زياد و خطر خيلي زياد طبقهبندي شد. نتايج مدل MaxEnt نشان داد كه 13/12درصد مساحت منطقه در محدوده خطر خيلي زياد و 21/51 درصد مساحت در محدوده خطر خيلي كم آتشسوزي قرار دارد. همچنين با توجه به مدل BBNs 95/24 درصد مساحت منطقه در محدوده خطر خيلي زياد و 49/10 درصد مساحت در محدوده خطر خيلي كم آتشسوزي قرار دارد. نتايج نشان داد كه مهمترين عامل موثر در وقوع آتشسوزي در مدل MaxEnt عامل فاصله از مناطق مسكوني، فاصله از جاده، ارتفاع و كاربري اراضي ميباشد و جهت شيب، انحناي سطح و شاخص پوشش گياهي تفاضلي نرمال شده كمترين تاثير را در وقوع آتشسوزي دارند. همچنين نتايج تحليل مدل BBNs نشان داد كه شيب، فاصله از مناطق مسكوني، فاصله از جاده و كاربري اراضي بيشترين تاثير را در وقوع آتشسوزي منطقه دارند. ارزيابي مدل¬ها با استفاده از سطح زير منحني¬ پلات¬هاي ROC نشان داد كه مدل دادهاي شبكه¬هاي باور بيزين (96/0) در مقايسه با مدل MaxEnt (86/0) از دقت بالاتري برخوردار است. با اين حال كارايي هر دو مدل جهت پيشبيني آتشسوزي قابل قبول بود. نتايج اين مطالعه ميتواند اطلاعات ارزشمندي به مديران مراتع و جنگلها و همچنين ادارات مديريت بلاياي طبيعي ارايه كند تا اقدامات مناسب به منظور جلوگيري از آتشسوزيهاي بعدي و در نتيجه حفاظت از منابع ارزشمند طبيعي انجام دهند.
چكيده انگليسي :
Fire represents a prevalent natural hazard worldwide, leading to the devastation of trees, plants, and significant economic and environmental harm. Effectively managing fire risk and its ensuing environmental repercussions involves predicting and mapping fire occurrences in rangelands and natural areas. This study employs MaxEnt models and Bayesian belief networks (BBNs) to model and map fire risk, focusing on the Benroud Zanganeh area in Fars province. Utilizing 122 fire occurrence points from the past decade, 70% were designated as a training set for model construction, and 30% served as a test set for validation. Physiographic factors (slope, slope direction, elevation, and surface curvature), climatic variables (rainfall and temperature), human factors (distance from roads and residential areas), land use, and normalized differential vegetation index were incorporated to model fire occurrences. The study area was classified into four fire risk zones: low-risk, moderate risk, high-risk, and very high-risk. The MaxEnt model identified 12.13% and 51.21% of the area as having very high and low fire risk, respectively. In contrast, the BBNs model indicated 24.95% with very high fire risk and 10.49% with very low fire risk. The MaxEnt model highlighted distance from residential areas, distance from roads, elevation, and land use as the most influential factors in fire occurrence, while slope direction, surface curvature, and normalized differential vegetation cover index (NDVI) had minimal impact. Response curve analysis revealed a higher probability of fire occurrence in the west of the region. BBNs analysis emphasized the significant influence of slope, distance from residential areas, distance from roads, and land use on fire occurrence. The BBNs model, with an area under the receiver operating characteristics curve (AUC) of 0.96, outperformed the MaxEnt model (AUC 0.86). Although both models demonstrated acceptable performance in predicting fire occurrences, these findings offer valuable insights for forest and rangeland managers and disaster management departments. The results facilitate informed decision-making for implementing effective mitigation measures to safeguard valuable natural resources from future fires