صفحه شمار :
دوازده، 89 ص.: مصور
فهرست مطالب.......................................................................................................................................................................................هشت
فهرست شكلها...........................................................................................................................................................................................ده
فهرست جدولها..........................................................................................................................................................................................يازده
چكيده...............................................................................................................................................................................................................1
فصل اول : مقدمه و بررسي منابع
1-1- مقدمه 2
1-2- اهميت گلخانه و محصولات گلخانهاي5
1-3- آفات گلخانهاي7
1- 4- سفيدبالكها7
1-5- معرفي گونهها8
1-5-1- B. tabaci8
1-5-2- T. vaporariorum10
1-5- 3- شكل شناسي B. tabaci و T. vaporariorum10
1-5-3- الف- شكل شناسي تخم10
1-5-3-ب- شكل شناسي پوره سن يك11
1-5-3-پ- شكل شناسي پوره سن دو11
1-5-3-ت- شكل شناسي پوره سن سه12
1-5-3-ث- شكل شناسي پوره سن چهار (شفيره يا پوپاريوم)12
1-5-3-ج- شكل شناسي حشره كامل12
1-5-4- خسارت B. tabaci و T. vaporariorum13
1-5-5- دامنه ميزباني B. tabaci و T. vaporariorum14
1-5- 6- پراكندگي T. vaporariorum و B. tabaci15
1-5-7- كنترل T. vaporariorum و B. tabaci16
1-6- زيست شناسي و ترجيح ميزباني B. tabaci و T. vaporariorum روي ميزبانهاي مختلف18
1-7- رقابت بين گونههاي B. tabaci و T. vaporariorum و عوامل تاثيرگذار بر آن23
فصل دوم : مواد وروش ها
2-1- معرفي منطقه نمونه برداري28
2-2- شناسايي و شمارش حشرات كامل B. tabaci و T. vaporariorum30
2-3- شمارش مراحل مختلف رشد B. tabaci و T. vaporariorum32
2-2- تشخيص بيوتيپ B. tabaci33
2-2-1- استخراخ DNA سفيدبالك به روش موري-تامسون34
2-2-2- واكنش زنجيره اي پليمراز (PCR)34
2-2-3- الكتروفورز محصول PCR35
2-2-4- آناليز دادهها35
فصل سوم : نتايج وبحث
3-1- شناسايي سفيد بالكها37
3-1-1- تشخيص مرفولوژيكي B.tabaci و T. vaporariorum37
3-2- نتايج بررسي نوسانات جمعيت B.tabaci و T. vaporariorum در سال 140139
3-2-1- گلخانه فلفل39
3-2-2- گلخانه گوجهفرنگي43
3-3-3- گلخانه بادمجان48
3-2-4- گلخانه خيار53
3-3- نتايج بررسي نوسانات جمعيت B.tabaci و T. vaporariorum در سال 140256
3-3-1- گلخانه فلفل56
3-3-2- گلخانه گوجهفرنگي61
3-3-3- نتايج نمونهبرداري سال دوم گلخانه بادمجان66
3-3-4- نتايج نمونهبرداري سال دوم گلخانه خيار71
فصل چهارم : نتيجه گيري وپيشنهادها
4-1- نتيجه گيري79
4-2- پيشنهادها80
منابع81
چكيده فارسي :
سفيد بالكها حشراتي از خانواده Aleyrodidae هستند كه از مهمترين آفات اقتصادي پليفاژ در سطح دنيا به شمار ميروند. اين آفات با تغذيه مستقيم از شيره گياهان و انتقال ويروسهاي گياهي سبب خسارت كمي و كيفي در گياهان ميشوند.Bemisia tabaci وTrialeurodes vaporariorum دو گونه از مهمترين حشرات اين خانواده به شمار ميروند كه خسارت زيادي به سبزيجات گلخانهاي وارد ميكنند. B. tabaci داراي تنوع ژنتيكي بسيار زيادي بوده و يك مجموعه گونهاي را دربر ميگيرد. بيوتيپ B و بيوتيپ Q بيشترين گسترش را در بين گونههاي B. tabaci در سراسر جهان دارند. در اين مطالعه نوسانات جمعيت اين دو گونه سفيدبالك در دو سال متوالي 1401 و 1402 روي چهار ميزبان خيار،گوجهفرنگي، بادمجان و فلفل در گلخانههاي واقع در شهرستان مباركه اصفهان مورد بررسي قرار گرفت. ارزيابي نوسانات جمعيت در سال 1401 در تمام طول سال انجام شد و براي اين منظور با حذف گياهان هر گلخانه نزديكترين گلخانه از همان محصول جايگزين گرديد. نمونهبرداريها در سال اول از دو گلخانه خيار، سه گلخانه گوجهفرنگي، دو گلخانه بادمجان و يك گلخانه فلفل انجام شد. بررسي نوسانات جمعيت با انتخاب يك گلخانه از هر ميزبان در سال دوم ادامه يافت. در هرنوبت نمونه برداري از هرگلخانه، پنج بوته بطور تصادفي انتخاب و نمونه برداريها سال اول بصورت هفتگي و در سال دوم 10 روز يكبار انجام شد. تعيين بيوتيپ جمعيتهاي B. tabaci از گلخانههاي مختلف با استفاده از جفت آغازگرهاي BEM 23 انجام شد. نتايج نشان داد كه در هر دو سال و روي تمام ميزبانها هر دو گونه سفيدبالك حضور داشتند. B. tabaci بيوتيپB تنها گونه فعال در گلخانههاي مورد بررسي تشخيص داده شد. در سال اول حشرات كامل از اواسط ارديبهشت در گلخانهها ظاهر شدند ولي در سال دوم حشرات كامل هردوگونه از اواسط خرداد ماه مشاهده شدند. در هردو سال مطالعه در گلخانههاي فلفل، B.tabaci گونه غالب بوده و T. vaporariorum جمعيت بسيار پايين تري داشت. در گلخانههاي گوجهفرنگي و خيار در سال اول اختلاف معنيداري بين جمعيت دو گونه مشاهده نشد ولي در سال دوم سفيدبالك گلخانه غالب بود. B.tabaci در سال 1401 در گلخانههاي بادمجان، گونه غالب بود در صورتي كه روي همين ميزبان در گلخانه مورد مطالعه در سال 1402 و در بازه زماني مورد مطالعه، T. vaporariorum غالب بود. بررسي نوسانات جمعيت سفيد بالكها در تمام طول سال 1401 در گلخانههاي بادمجان و گوجهفرنگي نشان داد كه T. vaporariorum در فصلهاي بهار و پاييز و B.tabaci در فصل تابستان جمعيت بيشتري داشت. نقاط رقابت دو گونه كه در حقيقت نقطه تغيير گونه غالب در گلخانه بود، در تراكم خاصي از جمعيت آنها و تحت تاثير دما در اين گلخانهها مشاهده شد. نمونهبرداريهاي متوالي روي گياهان فلفل، خيار، گوجهفرنگي و بادمجان نشان داد كه اگر چه تقريبا در تمام طول سال هر دو گونه در گلخانهها حضور داشتند ولي الگوي فعاليت وابسته به دما الگوي ثابتي نيست. به نظر ميرسد تراكم جمعيت گونهها وعملكرد گونهها به شدت تحت تاثير عوامل زنده و غيرزنده مختلف از جمله سرماي زمستانه يا دماي اول فصل است؛ تا حدي كه در محصول بادمجان روند نوسانات دو گونه در دو سال متوالي عكس يكديگر بود. نتايج حاصل از اين تحقيق در تعيين گونه سفيدبالك غالب هرمحصول و نوسانات فصلي آن در مديريت اين آفت در گلخانههاي اصفهان اطلاعات ارزشمندي محيا ميكند.
چكيده انگليسي :
Abstract
Whiteflies are a group of worldwide devastating agricultural pests of economic importance from Aleyrodidae family. These pests cause quantitative and qualitative damage to plants by direct feeding from sap and transmission plant virus. Bemisia tabaci and Trialeurodes vaporariorum are two of the most important species of this family that cause great damage in greenhouse vegetables. Two of the best-known biotypes are B and Q and are the most globally widespread species. In this study, population fluctuations of B. tabaci and T. vaporariorum were investigated in two consecutive years, 2022 and 2023, on cucumber, tomato, eggplant, and pepper in greenhouses located in Mobarakeh, Isfahan. evaluation of population fluctuations in 2022 was done throughout the year and for this purpose, by cumulation each greenhouse, the nearest greenhouse of the same crop was replaced. Sampling was done in the first year from two cucumber, three tomato, two eggplant, and one pepper greenhouses. The study of population fluctuations was continued by selecting one greenhouse from each host in the second year. In each round of greenhouse sampling, five plants were randomly selected and sampling was done weekly in the first year and once every 10 days in the second year. Whitefly populations collected in this study from different greenhouses were identified initially based on Bem 23 F/R primers. The results showed that both species of whiteflies were present in both years and on all hosts. Biotype B was the only B. tabaci species detected in the studied greenhouses. In the first year, adults appeared in the greenhouses from mid-May, but in the second year, adults of both species were observed from mid-June. In 2022 and 2023, in pepper greenhouses, B. tabaci was the dominant species and T. vaporariorum had a much lower population. In tomato and cucumber greenhouses, in the first year, no significant difference was observed between the populations of the two species, but in the second year, T. vaporariorum was dominant. B. tabaci was dominant in eggplant greenhouses in 2022, while in 2023 T. vaporariorum was dominant on this host in the sampled time period. The study of whitefly population fluctuations throughout 2022 in eggplant and tomato greenhouses showed that T. vaporariorum had a higher population in spring and autumn, while B. tabaci was dominant in summer. The competition points of two species, which was actually the change point of dominant species, were observed at a certain density of their population and were strongly influenced by temperature. Continuous sampling on pepper, cucumber, tomato and eggplant plants showed that although both species were present in greenhouses almost all of the year, the temperature-dependent activity pattern is not a constant. It seems that species population density and species main effect are strongly influenced by various biotic and abiotic factors, including winter cold weather or early season low temperature; to the extent that in the eggplant greenhouses, the fluctuations of two species were opposite in two consecutive years.
Key words: Aleyrodidae, biotype B, co-occurrence, seasonal changes