توصيفگر ها :
آلودگي محيط زيست , فلزات سنگين , بافت خوراكي ماهي , حدآستانه خطر , ضريب خطرهدف
چكيده فارسي :
آلودگي محيط¬زيست به عناصر داراي پتانسيل سميت (كه به آنها فلزات سنگين نيز گفته مي¬شود) به يك پديده جهاني تبديل شده¬است. ورود اين عناصر به منابع آب از طرق مختلف و افزايش غلظت آن¬ها، باعث ايجاد مخاطراتي از قبيل مسمويت و سرطان¬زايي در بدن موجودات زنده مي¬شود. در اين مطالعه به بررسي غلظت عناصر Al، As، Cd، Cu، Fe، Hg، Mn، Ni، Pb، Se، Sn و Zn در بافت¬هاي پنج گونه ماهي حلواسياه، حسون، شوريده، قزل¬آلا رنگين¬كمان و كفشك عرضه شده در فروشگاه هاي سطح شهرستان اصفهان در فصول گرم و سرد سال و ارزيابي خطر ناشي از مصرف آن¬ها براساس سرانه مصرف پرداخته¬شد. تعداد 100 نمونه ماهي از فروشگاه¬هاي ماهي در شهر اصفهان، شاهين¬شهر و نجف¬آباد جمع¬آوري و به آزمايشگاه منتقل شد. پس از جداسازي بافت¬هاي مختلف نمونه¬ها (شامل بافت عضله، پوست، امعاء و احشاء و استخوان ) و عصاره¬گيري با استفاده از تترامتيل¬آمونيوم¬هيدروكسيد و اسيدنيتريك، با استفاده از دستگاه ICP-MS در آزمايشگاه مهرانديش كرج اندازه-گيري شدند. نتايج اندازه¬گيري غلظت اينگونه نشان¬داد كه غلظت فلز سرب در بافت عضله ماهي قزل¬آلا¬رنگين¬كمان، پوست كفشك در فصل گرم و در همه بخش¬هاي بدن ماهي حسون، در پوست، استخوان و امعاء و احشاء قزل¬آلارنگين¬كمان و پوست ماهي كفشك در فصل سرد بيشتر از حدمجاز استاندارد آژانس¬حفاظت¬محيط¬زيست امريكا (1 ميلي¬گرم بر كيلوگرم وزن¬خشك ماهي) برآوردگرديد. همچنين ضريب خطرهدف (THQ) در همه¬ي گونه¬ها در دو فصل گرم و سرد كمتر از حدآستانه خطر (كمتر از 1) بود. اما اين شاخص درمورد فلز سرب در بافت خوراكي ماهي حسون و شوريده در فصل سرد و ماهي قزل¬آلا رنگين¬كمان در فصل گرم بيشتر از حدآستانه خطر برآوردگرديد؛ كه اين مسأله ممكن است باعث شود اثرات نامطلوبي براي سلامت مصرف¬كنندگان به ويژه براي افراد آسيب¬پذير (كودكان و زنان باردار) به¬وجود¬آيد. در اين تحقيق، فلز جيوه در 91 درصد از نمونه¬هاي موردمطالعه در فصل گرم و سرد كمتر از حدتشخيص دستگاه اندازه¬گيري (001/0 ميكروگرم بر ليتر) بود. همچنين ميزان غلظت فلز سرب در بافت عضله ماهي شوريده در فصل سرد كمتر از حدمجاز استاندارد برآوردگرديد؛ اما با اين وجود شاخص ضريب خطرهدف اين گونه نشان داد كه احتمال خطرپذيري ناشي از ماهي شوريده با اين ميزان غلظت سرب در بافت خوراكي اين ماهي، بيشتراز حدمجازجهاني بود. مي¬توان گفت احتمالا مصرف ماهي حلواسياه، شوريده و كفشك با درنظر گرفتن سرانه مصرف روزانه، هفتگي و سالانه (38 گرم در روز، 227 گرم در هفته و 11 كيلوگرم در سال، خطري از نظر عناصر مورد بررسي براي سلامت مصرف¬كنندگان نخواهد داشت. با اين وجود در مورد خطر عنصر سرب در ماهي قزل آلا براي مصرف به تحقيقات بيشتري نياز است.
چكيده انگليسي :
Environmental pollution with toxic potential elements (which are also called heavy metals) has become a global phenomenon. The entry of these elements into water sources in various ways and increasing their concentration causes risks such as poisoning and carcinogenicity in the body of living organisms. In this study, the concentration of elements Al, As, Cd, Cu, Fe, Hg, Mn, Ni, Pb, Se, Sn and Zn in the tissues of five species of Parastromateus niger, Saurida tumbil, Otolithes ruber, Oncohynchus mykiss and Psettodes erumei in the stores of Isfahan city in the hot and cold seasons of the year and the assessment of the risk caused by their consumption was paid based on the per capita consumption. 100 fish samples were collected from fish shops in Isfahan, Shahin Shahr and Najaf Abad and transferred to the laboratory. After separating the different tissues of the samples (including muscle, skin, intestine and viscera and bone tissue) and extracting them using tetramethylammonium hydroxide (TMAH) and nitric acid (HNO3), using ICP-MS machine in Mehrandish Karaj laboratory. They were caught. The results of the concentration measurement showed that the concentration of lead metal in the muscle tissue of Oncohynchus mykiss, the skin of the Oncohynchus mykiss in the hot season and in all parts of the body of the Saurida tumbil, in the skin, bones and intestines and viscera of Oncohynchus mykiss. In the cold season, alarangin in the bow and Psettodes erumei skin was estimated to be more than the standard limit of the US Environmental Protection Agency (1 mg/kg of dry fish weight). Also, the target hazard ratio (THQ) in all species was lower than the hazard threshold (less than 1) in both hot and cold seasons. However, this index for lead metal in the edible tissue of Hasoon and Otolithes ruber fish in the cold season and Oncohynchus mykiss in the hot season was estimated to be more than the risk threshold; This issue may cause adverse effects for the health of consumers, especially for vulnerable people (children and pregnant women). In this research, mercury metal was less than the detection limit of the measuring device (0.001 µg/L) in 91% of the studied samples in hot and cold season. Also, the concentration of lead metal in the muscle tissue of Otolithes ruber in the cold season was estimated to be lower than the standard limit; However, the index of the target risk factor showed that the probability of exposure caused by Otolithes ruber with this level of lead concentration in the edible tissue of this fish was higher than the global limit. It can be said that the consumption of Parastromateus niger, Otolithes ruber and Psettodes erumei, taking into account the per capita daily, weekly and annual consumption (38 grams per day, 227 grams per week and 11 kg per year), will not pose a risk to the health of consumers in terms of the elements investigated. However, more research is needed on the risk of lead in Oncohynchus mykiss for consumption.
