توصيفگر ها :
شاخص خشكسالي , نقشه پهنه بندي اقليمي , مدل رويكرد تاپسيس , حوضه رودخانه زاينده رود , تبخير-تعرق پتانسيل
چكيده فارسي :
خشكسالي يكي از مهم ترين بلاهاي طبيعي است كه اثرات ناشي از آن در بخشهاي كشاورزي، اجتماعي، اقتصادي و منابع آب پديدار ميشود. براي پايش خشكسالي و اثرات آن شاخصهاي مختلفي مورد استفاده قرار ميگيرند. هدف از اين مطالعه، پايش خشكسالي منطقه با شاخص بارش استاندارد شده(SPI)، شاخص استاندارد شده بارش-تبخيرتعرق پتانسيل(SPEI)، شاخص تقاضاي تبخيري(EDDI)، شاخص پالمر(PDSI)وشاخص خشكسالي شناسايي مجموع (RDI)كه همگي مبتني بر تبخير-تعرق پتانسيل بوده و پارامتر هاي بارش، دما، رطوبت نسبي، سرعت باد و تعداد ساعات آفتابي در محاسبه شاخصهاي مذكور دخيل ميباشند. پنج شاخص يادشده، در طول دوره آماري2016-1993 ودرايستگاه¬هاي هواشناسي اصفهان، شرق اصفهان،كبوترآباد، داران، شهرضا، نجف آباد و مباركه محاسبه و مورد ارزيابي قرار گرفت. بعد از محاسبه شاخصهاي مذكور و با استفاده از نقشه پهنهبندي، ايستگاههاي مورد مطالعه از لحاظ اين شاخصها مقايسه شدند و تداوم دورههاي خشك و تر و شدت وقوع ترساليها و خشكساليها بررسي شدند و سپس با مدل رويكرد تاپسيس(TOPSIS)بر اساس مقدار بارش، تبخير-تعرق پتانسيل، ارتفاع ايستگاه وقوع شدت خشكساليها در سال هاي مختلف در ايستگاههاي مذكور رتبهبندي شد. نتايج نشان داد كه در ايستگاههايي كه اقليم خشك و نيمه خشك(مانند اصفهان، شرق اصفهان و شهرضا) دارند، وقوع خشكسالي(با توجه به رتبه بيشتر)درسال هاي متوالي بودهاست. نتايج مقايسه عملكرد شاخصها درايستگاههاي يادشده با توجه به نقشه پهنهبندي، نشان داد كه شدت وقوع خشكساليها و ترساليها در مناطقي كه اقليم خشك و نيمه خشك دارند، چندان چشمگير نبوده اما در مناطقي با اقليم مرطوب، نوسانات شدت وقوع خشكسالي و ترسالي بسيار زياد است. نتايج حاكي ازآن است كه در سال 2016 در همه ايستگاهها وقوع خشكسالي حاكم بوده است. پيشنهاد ميشود به علت كارايي بالاي روشTOPSISدر تعيين و رتبهبندي خشكساليها، از پارامترهاي جوي ديگرمثل بيلان آبي، رطوبت خاك و ميزان آب سطحي و زيرزميني استفاده نمود تا بتوان خشكساليهاي هيدرولوژيك و كشاورزي را تعيين و رتبهبندي كرد.
چكيده انگليسي :
Drought is one of the most important natural disaster that effects the various sections such as agriculture, social, economy, and water supply. To determine the drought amount and the associated impacts, a great number of tools are used. The aim of this study is to determine the drought amount in the region based on the Standardized Precipitation Index, Standardized Precipitation Evapotranspiration Index, Evaporative Demand Drought Index, Palmer Drought Severity Index and Reconnaisance Drought Index, which are all based on the potential evaporation and various parameters of precipitation, temperature, relative humidity, wind speed, and number of sunny hours are calculated. The five mentioned indices were calculated during the period of 1993 up to_ 2016 in Esfahan Province meteorological stations , including East of Esfahan, Kabootarabad, Daran, Sharreza, Najafabad and Mobarake and then evaluated. After calculating the above indices and using the zoning map, the studied stations were compared and the duration of dry and wet periods and their probability of occurrence were studied. After that, it was evaluated based on rain, evaporation potential , the station elevation with the assistance of the TOPSIS method. The results show that in the regions that have the dry and semi-dry climate such as Esfahan , Esfahan East , Shahreza, the drought occurrence was in the several years. In the regions with wet climate, the intensity of drought occurrence and wet periods were in the higher range. All of the results claim that the drought has been occured in all of the stations in year 2016. It is suggested that, considering the high potential of the TOPSIS method in ranking drought intensity, using the other related parameters such as soil humidity, water balance, , the amount of groundwater and surface water, and so on could be used to determine agricultural and hydrologic drought.