توصيفگر ها :
تغيير اقليم , چارچوب بوديكو , فعاليت انساني , رواناب , سد زاينده¬رود
چكيده فارسي :
آب ماده¬اي است كه تمامي موجودات زمين، براي بقاي خود به آن وابسته¬اند با توجه به منابع محدود آب در سطح زمين و هم¬چنين گسترش جمعيت، كمبود منابع و زوال محيط زيست در جهان، مديريت كارآمد و بهره برداري منطقه از منابع آب از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. رواناب به عنوان يكي از اساسي¬ترين منابع آب در سطح جهان نه تنها توسط فعاليت¬هاي انساني بلكه به واسطه تغييرات اقليم تحت تاثير قرار گرفته است. يكي از چالش¬هاي هيدرولوژيست¬ها و سياست¬گذاران منابع آب، كاهش روز افزون منابع آب مي¬باشد. بنابراين تفكيك فعاليت¬هاي انساني و تغيير اقليم در كاهش جريان سالانه از اهميت بسزايي برخوردار مي¬باشد زاينده¬رود با توجه به موقعيت راهبردي رودخانه زاينده¬رود به عنوان منبع آب راهبردي و مهم در قسمت مركزي ايران نيازمند برنامه¬ريزي¬هاي مديريت منابع آب مي¬باشد. در اين پژوهش به¬منظور تفكيك سهم فعاليت¬هاي انساني و اقليمي بر كاهش جريان ورودي به سد زاينده¬رود با استفاده از روش مفهومي مبتني بر چارچوب بوديكو مورد ارزيابي قرار گرفته است. دادههاي جريان، بارش و تبخير–تعرق پتانسيل از عدم قطعيت مناسب در سطح اطمينان 95 درصد براي سه زير حوضه آبريز برخوردار هستند. در دوره 1980-2018 جريان در زير حوضههاي آبريز پلاسجان، قلعه شاهرخ و زاينده¬رود به ترتيب كاهش 3/21 ميلي¬متر معادل 53/23٪، كاهش 97/181 ميلي¬متر معادل 14/31٪ و كاهش51/31 ميلي¬متر معادل 14/25٪ را تجربه مي¬كنند مدل فو به عنوان بهترين مدل مبناي فيزيكي شبيه¬سازي جريان سه زير حوضه آبريز پلاسجان، قلعه شاهرخ و زاينده¬رود تعيين شده است. در زير حوضه آبريز پلاسجان 83 درصد از كاهش جريان مربوط به تغييرات اقليم و 17 درصد از كاهش جريان مربوط به فعاليتهاي انساني است. در زير حوضه آبريز قلعه شاهرخ 82 درصد از كاهش جريان مربوط به فعاليتهاي انساني و 18 درصد از كاهش جريان مربوط به تغييرات اقليم است.سپس در زير حوضه آبريز زاينده¬رود 75 درصد از كاهش جريان مربوط به فعاليتهاي انساني و 25 درصد از كاهش جريان مربوط به تغييرات اقليم مي¬باشد. به طور كلي آثار فعاليت¬هاي انساني به عنوان عامل اصلي كاهش جريان در دو زير حوضه قلعه شاهرخ و زاينده¬رود مي¬باشد و تغييرات اقليم نقش غالب بر كاهش جريان زير حوضه پلاسجان دارد.
چكيده انگليسي :
Water is a substance that all the creatures of the earth depend on for their survival, considering the limited water resources on the surface of the earth and also the expansion of the population, the lack of resources and the deterioration of the environment in the world, the efficient management and exploitation of the region Water resources are very important. Runoff, as one of the most basic water sources in the world, has been affected not only by human activities but also by climate changes. One of the challenges of hydrologists and water resource policy makers is the increasing decrease of water resources. Therefore, the separation of human activities and climate change is very important in reducing the annual flow of Zayandeh-Rood, considering the strategic location of the Zayandeh-Rood River as a strategic and important water source in the central part of Iran, which requires management planning. In this research, in order to separate the contribution of human and climatic activities on the reduction of the inflow to the Zayandeh-Rood dam, it has been evaluated using a conceptual method based on the Boudico framework. Flow, precipitation and potential evapotranspiration data that have a reasonable uncertainty at the 95% confidence level for the three sub-catchments. The flow downstream the watersheds of Plasjan, Shahrukh Castle and Zayandeh-Roud decreased by 21.3 mm, equivalent to 23.53%, by 181.97 mm, equivalent to 31.14%, and by 31.51 mm, equivalent to 14. Fu model has been determined as the best physical basis model for simulating the flow of the three sub-basins of Plasjan, Shahrokh Castle and Zayandeh-Roud. In the Plasjan catchment area, 83% of the flow decrease is related to climate change and 17% of the flow decrease is related to human activities. In the Shahrokh Castle catchment area, 82% of the flow reduction is related to human activities and 18% of the flow reduction is related to climate change. Then, in the Zaindeh-Roud watershed, 75% of the flow reduction is related to human activities and 25% of the flow reduction. It is related to climate change. In general, the effects of human activities are the main factor in reducing the flow in the two sub-basins of Qala Shahrukh and Zayandeh-Roud, and climate change has a dominant role in reducing the flow in the Plasjan sub-basin